Een sublieme leeservaring, dit boek, deels feit en deels fictie, over een korte periode uit het leven van Belle van Zuylen. Of Isabella Van Tuyll van Serooskerken, zoals Belle voluit heette, geboren en getogen op het slot Zuylen in wat thans Maarssen heet, bij Utrecht.
De geraffineerde structuur en de vele prachtig opgetekende, vaak filosofische, gedachten maken dit boek een genot om te lezen.
Belle van Zuylen staat vooral bekend om haar briefromans (Ik heb geen talent voor ondergeschiktheid (correspondentie met D'Hermenches), Je bent een allerbeminnelijkste dwaas(correspondentie met Benjamin Constant)), veel meer dan om haar romans en de vele muziek die ze ook geschreven heeft.
In deze roman heeft de filosofe Joke J.Hermsen een structuur gekozen waarbij afwisselend gebruik wordt gemaakt van brieven en dagboeken. Waarbij we de dagboeken niet gewoon tot ons nemen, maar via de ogen van haar grote liefde Charles d'Apples, die de dagboeken heeft meegenomen ('gestolen') vlak voordat hij scheep ging naar Amerika.
Belle van Zuylen werd geboren in 1740 op slot Zuylen als dochter van een invloedrijke adellijke familie. Een intelligente en gevoelige vrouw, die op haar twintigste een liefde opvat voor de Zwitsere officier Constant D'Hermenches. Een liefde die door haar ouders wordt gedwarsboomd maar leidde tot een (heimelijke) 15 jaar durende correspondentie. Uiteindelijk trouwt ze op haar 30e met de leraar van haar broers, Charles de Charriere. Met hem en zijn twee ongetrouwde zussen woont ze in het Zwitserse Colombier, vlakbij Neuchatel. Het is een huwelijk zonder passie, de passie waar Belle zo'n behoefte aan heeft. Maar ze zit gevangen in het keurslijf van haar tijd, waarin vrouwen niet veel toegestaan was zonder dat dit leidde tot een enorm schandaal. Belle raakt verstrikt in de strijd tussen verstand en gevoel. Als ze Charles Jean-Samuel d'Apples ontmoet, een bankier en violist en vele jaren jonger dan Belle, is het liefde op het eerste gezicht. Maar de ouders van Charles zullen hem nooit toestaan te huwen met Belle, en er is al een andere huwelijkskandidaat voor de veelbelovende jongeman. Hij 'maakt het uit' met Belle en zij stort in, haar grote liefde heeft ze verloren.
Ziek vertrekt ze uit Colombier en komt uiteindelijk in Parijs terecht. Ze hoopt dat de arts Cagliostro haar kan helpen te genezen van deze ziekte. Cagliostro is geen gewone arts, hij voert gesprekken met Belle, een soort psycho-analyse lang voordat dit woord bestond. Het zijn filosofische gesprekken, over het leven en wat ertoe doet, over haar verloren liefde en vooral over het conflict tussen lichaam en geest, ingebed in de zeden van de tijd. Cagliostro is een beetje de belichaming van de schrijfster Hermsen zelf, een manier waarop zij ook haar eigen gedachten kan prijsgeven, zoals over ouders en opvoeding, en over ons niet-aflatende streven naar macht en bezit.
Belle doet verslag van deze gesprekken in haar dagboeken. Als Cagliostro wegens zijn banden met de 'verkeerde' mensen in de Bastille wordt gegooid, moet zij vluchten uit Parijs met achterlating van haar dagboeken. Deze worden meegenomen door haar ex-geliefde Charles, die achter Belle aangekomen was omdat hij meende niet zonder haar te kunnen. Hij wilde haar overhalen met hem mee te komen naar Amerika, maar door een tragisch misverstand gaat Belle hier niet op in.
Charles leest de dagboeken tijdens zijn overtocht naar Amerika en wij lezen met hem mee omdat tijdens het lezen van het dagboek ook zijn emoties worden opgetekend. In de dagboeken schrijft Belle, behalve over de gesprekken met Cagliostro en dus ook over Charles, ook over haar romans, en hoe zij over haar liefde voor Charles en de gelukkige periode die ze met hem gekend heeft, een briefroman wil schrijven. Een ingenieuze literaire puzzel heeft Hermsen er op deze manier van gemaakt, inclusief een soort Droste-effect.
Sommige teksten (delen van de brieven) zijn authentiek, het overige is de zorgvuldig opgebouwde fictie van de schrijfster. De schrijfster die je echter compleet vergeet tijdens het lezen. Ik verkeerde steeds maar in de waan dat ik een boek van Belle van Zuylen zat te lezen!
Talloze onvergetelijke, tijdloze citaten zou ik uit dit boek hier willen vermelden, maar ik doe het niet; beter is het om dit prachtige boek zelf te lezen.
Voor mij begint hier pas de ontdekkingstocht naar de persoon Belle van Zuylen en haar geschriften. Ik ben in ieder geval net begonnen in haar biografie van Pierre en Simone Dubois: Zonder vaandel.
Op internet zijn twee introductiefilmpjes te vinden over de achtergronden van het boek, je vindt ze HIER
Eerdere bespreking van dit boek: Leeservaringen van Ed Lute
Geen opmerkingen:
Een reactie posten