Amy Waldman - De inzending

Hoewel het fijn is een oud boek te lezen omdat je dan niet te maken hebt met de waan van de dag, is het ook wel eens leuk om iets te lezen waar 'iedereen' het over heeft. Dit geldt zeker voor De inzending van Amy Waldman.
Ik las het overigens in het engels: The Submission.

Het is jammer dat de meervoudige betekenis van dit woord verloren gaat in de nederlandse titel. Want submission betekent niet alleen inzending, maar ook onderwerping en ook een oordeel, een mening.
En veel meer dan om de inzending, het ontwerp voor een gedenkteken van 9/11, gaat dit boek om meningen, en om de pogingen om de ander te onderwerpen aan jouw mening.
Voordat ik het ging lezen, leek het me onwaarschijnlijk dat je een boeiend boek van meer dan 300 bladzijden kunt schrijven over het kiezen van een gedenkteken. En ook was ik wel een beetje uitgelezen over 9/11.
Maar het bleek een fenomenaal boek te zijn, over meningen die zich verharden, over hoe meningen die worden verkondigd als waarheden altijd een wereld aan onderliggende gevoelens, kwetsbaarheden, ambities en idealen als basis hebben.

Het boek opent met de keuze van de jury die is aangesteld om het mooiste ontwerp voor het gedenkteken van 9/11 te kiezen, op de plek van 'de torens' in het hartje van New York. Ze kiezen The Garden, vooral door de overtuiging van Claire Burwell, die de nabestaanden van de slachtoffers van de ramp vertegenwoordigt.
Het is een anonieme selectie en als The Garden als beste ontwerp uit de bus komt, wordt het dossier van de architect erbij gehaald. Daarin staat een naam: Mohammad Kahn. Amerikaan. Moslim.
De jury probeert dit gevoelige feit nog even voor zich te houden, maar nog dezelfde dag is het uitgelekt en breekt de hel los. Het boek verhaalt wat er vanaf dat moment allemaal gebeurt waarbij Mohammad Khan een speelbal wordt van de vele tegengestelde krachten die vrijkomen.

Dit is een enorm rijk boek waarin veel onderwerpen aan de orde komen. Omdat alle partijen via een personage kleur krijgen (de nabestaanden, de illegale nabestaanden, de moslim-organisaties, de anti-moslim-organisaties, de jury, de pers en natuurlijk de winnaar zelf, ontstaat een rijk tapijt van meningen en gevoelens. Die meningen worden zo scherp tegenover elkaar gezet, dat je als lezer niet neutraal kunt blijven. Je wordt gedwongen partij te kiezen in dit moreel en politiek debat.
Wat me vooral is bijgebleven is eigenlijk een nietszeggend zinnetje uit het begin, waarin Claire Burwell zich realiseert dat alles wat niet is uitgesproken tussen haarzelf en haar omgekomen man, nooit meer uitgesproken zal worden. Dat dit altijd vragen zullen blijven. Waardoor ik me realiseerde hoe belangrijk het is om dingen niet te laten sluimeren tussen jezelf en degenen die je liefhebt.
Wat ook erg veel indruk op mij maakte is de rol van de pers, in de persoon van Alyssa Spier. Symbool voor de niets-ontziende media, uitsluitend uit op scoren voor persoonlijk gewin. Samen met de anti-moslim-organisaties worden daarbij alle nuances om zeep geholpen en rest een armzalig zwart/wit beeld waarin de standpunten zich alleen nog maar kunnen verharden. En dan is het wachten tot er doden vallen....
Een adembenemend verhaal waar je nog dagen over na blijft denken.