Enkeltje Lissabon

Pascal Mercier: Nachttrein naar Lissabon



Ik las dit boek voor de leesclub waar ik lid van ben. Het boek stond al een paar jaar ongelezen in de kast, dus ik was wel blij met deze keuze. Had er hele wisselende berichten over gelezen, dus zeer benieuwd. Het verhaal gaat over een oudere Zwitserse leraar klassieke talen, Raimundo Gregorius (ofwel 'Mundus') die door een ontmoeting met een Portugese vrouw een plotselinge wending aan zijn leven geeft. Althans, het lijkt of het hem gewoon overkomt, maar het is natuurlijk onze vrije wil die aan alle handelen ten grondslag ligt. Door de impulsaankoop van een boek van de Portugese schrijver Amadeu Inacio de Almeida Prado getiteld 'Een goudsmit van woorden', een boek vol filosofische overpeinzingen, en raakt hierdoor zo gebiologeerd dat hij een enkeltje met de trein naar Lissabon koopt. Daar gaat hij op zoek naar de achtergronden van deze grote Portugese schrijver, maar in dezelfde mate ook op zoek naar zichzelf, naar wat zijn drijfveren zijn (geweest) en hoe het ook had kunnen lopen.
In analyses van dit boek wordt als thema altijd de vrije wil genoemd. Het is overduidelijk dat de filosofische insteek van dit boek inderdaad het onderzoek naar de vrije wil is, maar voor mij was het thema net zo goed: woorden en verhalen. Dat een leven pas betekenis krijgt als het in woorden wordt vormgegeven. De titel van het boek van Prado wijst hierop, en het komt heel vaak terug in het boek.
Ik vond het een heel melancholiek boek; het op oudere leeftijd terugkijken en bedenken hoe het had kunnen zijn wanneer men andere keuzes had gemaakt. Het is een traag boek en ik denk dat dat de mening van veel mensen in negatieve zin heeft beïnvloed. Zelf vond ik het echter een aangename traagheid, door het trage verhaal van Gregorius had je als het ware ook de tijd om na te denken over de filosofische stukken van Prado. Door de zoektocht van Gregorius naar hoe het leven van Prado is verlopen, wordt er ook een zekere spanning opgebouwd, die er net voor zorgt dat je geinteresseerd blijft doorlezen; want je wilt uiteindelijk weten wat er precies in dat leven is gebeurd.
Ik denk dat ik snap waarom jongere mensen dit boek niet zo verteerbaar vinden. De vraag: wat als ik een andere keuze had gemaakt...komt vaker naar boven naarmate je ouder wordt. Ik vond het (daarom) zelf een mooi boek dat vooral in kleine stukjes geconsumeerd dient te worden.