Eva Meijer - Het vogelhuis

Eva Meijer - Het vogelhuis (NL, 2016)

De biep heeft zo zijn voordelen, zeker nu die van ons ook steeds meer engelstalige literatuur aanbiedt. Er zit echter ook een nadeel aan het gebruik van de biep, en dat is dat je soms lang op reserveringen moet wachten. En als je dan net iets anders hebt gevonden om te lezen en daar lekker in zit, komen je reserveringen beschikbaar. En dan niet eentje, maar allemaal tegelijk. En aangezien dat meestal boeken zijn die ook anderen graag willen lezen, moeten ze binnen 3 weken uit zijn.
Zo kwam het dat ik in één keer dringend 3 boeken te lezen had:
The underground railroad van Colson Whitehead, Het vogelhuis van Eva Meijer en Golden Hill van Francis Spufford.

Met de Ondergrondse Spoorlijn was ik snel klaar, want ik merkte dat ik een beetje slavernij-/racisme-moe ben.
Het boek van Francis Spufford, een historische roman spelend in het 18e eeuwse New York is geschreven in het soort engels dat voor mij net een beetje te taai is, waardoor allerlei nuances mij ontgaan. Hiervoor is het dus wachten op de vertaling.

En zo bleef Eva Meijer over.

Het Vogelhuis is gebaseerd op de levensgeschiedenis van Gwendolen (Len) Howard, die in 1894 in het britse Wallington geboren werd. Haar vader is dichter en ook een groot natuurliefhebber, die regelmatig jonge en zieke vogels mee naar huis neemt. Zo komt Len aan haar kraai Charles en ontdekt ze al vroeg dat ook vogels individuen zijn, een eigen karakter hebben. 

Gwendolen is een begaafd musicienne, vooral op de viool is ze virtuoos. Thuis treedt ze regelmatig op als haar vader de dichter 'salon' houdt. Rond haar 20ste vertrekt ze naar Londen, om in het orkest van Malcolm Sargent te spelen. Eva Meijer beschrijft haar als een wat teruggetrokken, maar heel krachtige vrouw die weet wat ze wil, en die vooral haar vrijheid koestert. 

Ze heeft steeds minder contact met haar familie (ze heeft een zuster en 2 broers) wat vooral wordt veroorzaakt door haar moeder, een ziekelijke en moeilijke vrouw. 

Ze ontmoet tekenaar Thomas, die met haar wil trouwen, maar naast Len ook andere vriendinnen heeft, iets waar Len niet mee kan leven.

Na de dood van haar vader koopt ze in 1938 van de erfenis een cottage op het platteland, in Ditchling en gaat zich toeleggen op het bestuderen van vogels. Het is in deze cottage dat ze haar artikelen voor een gerenommeerd natuurtijdschrift schrijft. Later wordt ze gevraagd een boek te schrijven over haar ervaringen met vogels. Uiteindelijk verschijnen er 2 boeken die in die tijd ook veel succes hebben: Birds as individuals en Living with birds.

Eva Meijer heeft geprobeerd zich in te leven in deze vrouw en hoe zij ertoe gekomen is om haar leven als succesvol violiste de rug toe te keren en zich af te zonderen op het platteland met haar vogels. Ze doet dit vrij schetsmatig maar als lezer krijg je toch een goed beeld van dat leven. Deze schetsen worden afgewisseld met fragmenten uit haar vogeldagboek, die vooral gaan over één specifieke koolmees, Ster. Want Len gaf al haar vogels namen, ze kon ze ook allemaal uit elkaar houden. Ze was haar tijd ver vooruit, want ze geloofde niet in het bestuderen van dieren in gevangenschap, dat gaf volgens haar geen goed beeld van hoe dieren zich gedragen en wat ze kunnen. Iets wat Frans de Waal anno 2017 bevestigt in zijn boek Zijn wij slim genoegd om te weten hoe slim dieren zijn. 

In het begin geloofde ik niet dat de dagboekfragmenten echt waren, want ik las over een vrouw die letterlijk haar huis deelt met vogels, ze vliegen in en uit en sommigen slapen ook binnen. De vogels zitten op haar schoot, op haar schouder en zelfs op de potten en pannen. Ik dacht: dit kan toch niet waar zijn, dat wordt toch een vreselijk bende met die poepende vogels in je huis? Later las ik dat ze dan ook al haar meubels bedekt had met kranten om de boel een beetje schoon te houden.  Ze wint op deze manier wel het vertrouwen van 'haar' vogels, en met Ster doet ze zelfs tel-experimenten. Bezoekers heeft ze dan liever niet meer, want die verstoren de rust van de vogels. 

Het Vogelhuis is een boeiend verhaal over een vrouw die onverstoorbaar haar eigen gang is gegaan, zonder enige wetenschappelijke basis, dwars tegen de heersende meningen in haar onderzoek is gaan doen en daar in haar tijd erg succesvol mee was. Na haar dood is ze vrij snel vergeten, wat zeer onterecht lijkt.

Het Vogelhuis heb ik gelezen als een erg rustgevend boek, een natuurboek. En ik kijk nu toch anders naar de koolmezen in mijn eigen tuin....

Eva Meijer is een multi-talent. Ze is naast schrijfster ook beeldend kunstenaar, filosoof en singer-songwriter. Uit de combinatie van haar liefde voor dieren en filosofie-studie is haar interesse voor dierethiek voortgekomen, daarnaast heeft ze een boek gepubliceerd getiteld Dierentalen, "een populair wetenschappelijk boek over talen van niet-menselijke dieren, en de vraag wat taal eigenlijk is".

Het Vogelhuis is haar derde roman.

Ali Smith - Autumn

Ali Smith, Zadie Smith....ik haal ze altijd door elkaar, maar in dit geval was het Ali Smith, van wie ik het boek Autumn las. Nu heb ik nog niet eerder een boek van Ali gelezen, maar ik werd een beetje (onaangenaam)  verrast door het experimentele karakter van dit boek; ik las dus een boek wat nogal uit mijn comfortzone ligt, want eigenlijk houd ik niet van experimentele literatuur.  

Experimenteel wil in dit geval zeggen: a. een verzameling van dromen, essays, proza, gedachten, kunstverhandelingen b. voortdurend in de tijd heen en weer springend en c. dit alles zonder enige plot.

Dit boek wordt in diverse reviews aangeprezen als de eerste 'post brexit novel' maar dat is een beetje vreemde duiding voor dit boek, waarin de brexit wel wordt genoemd maar het er niet echt over gaat. Zijdelings gaat het wel over immigranten en het aanvragen van een paspoort door de hoofdpersoon speelt door het boek heen een flinke rol. Daarover gaat trouwens een hoofdstuk wat ik echt hilarisch vond. Waarin Elisabeth Demand (what's in a name, maar volgens de moeder van Elisabeth komt de naam van 'de monde') bij de burgerlijke stand een paspoort gaat aanvragen en zij en de dienstdoende ambtenaar elkaar de loef proberen af te steken met spitsvondigheden over haar aanvraag.

Naast Elisabeth en haar moeder hebben we dan nog over Daniel Gluck (ooit een immigrant). Demand en Gluck, het ligt er te dik boven op om symbolisch te zijn, toch?  Daniel komt naast de dan nog piepjonge Elisabeth wonen, wiens vader met de noorderzon vertrokken is. Daniel, dan al in de tachtig, neemt een beetje de vaderrol over door veel met Elisabeth op te trekken. Je wenst elk kind zo'n vriend toe, bij wie je met al je vragen terecht kunt en die steevast met wijze antwoorden komt die je gedurende de rest van je leven blijft herkauwen.

één van de door Elisabeth beschreven schilderijen van Boty

Daniel maakt diepe indruk op Elisabeth met zijn beschrijving van ooit door hem verzamelde kunstwerken ('arty art').  Elisabeth komt er later achter dat de meest  kleurrijke beschrijvingen gaan over schilderijen van de (werkelijk bestaande) vroeg overleden Britse pop art kunstenares Pauline Boty, een nogal markante persoonlijkheid met een sterk feministische inslag. Over deze Pauline volgt dan een essayistisch hoofdstuk waarin onder andere haar roerige leven aan bod komt. Eén van haar beroemde schilderijen is een bijzondere pose van de britse 'spionne' Christine Keeler. Waarna dan weer een hoofdstuk volgt over Christine Keeler.

Het boek begint met een droom van de inmiddels 101-jarige Daniel die dan net is opgenomen in een verzorgingshuis, en eindigt als hij wakker wordt, met Elisabeth naast zich. Het vermeende thema van dit boek is de tijd. Het is dat ik dat ergens las, ik zou het er zelf niet uitgehaald hebben. Maar ik ben zowiezo voorzichtig geworden met analyses van de bedoelingen van de schrijver, het interesseert me ook steeds minder wat een ander meent dat de schrijver heeft bedoeld (behalve als het de schrijver zelf is). Het boek moet me iets doen, het moet een resonantie opwekken, en dan haal ik er mijn eigen betekenis wel uit.

Sommige hoofdstukken vond ik echt de moeite waard, het boek is gewoon heel goed geschreven maar als geheel was het voor mij niet overtuigend, maar het was dan ook niet mijn soort boek.
Het is de eerste in een 'vier seizoenen reeks' maar ik denk dat het wel duidelijk is dat ik de andere seizoenen aan me voorbij laat gaan.