Ali Smith - Autumn

Ali Smith, Zadie Smith....ik haal ze altijd door elkaar, maar in dit geval was het Ali Smith, van wie ik het boek Autumn las. Nu heb ik nog niet eerder een boek van Ali gelezen, maar ik werd een beetje (onaangenaam)  verrast door het experimentele karakter van dit boek; ik las dus een boek wat nogal uit mijn comfortzone ligt, want eigenlijk houd ik niet van experimentele literatuur.  

Experimenteel wil in dit geval zeggen: a. een verzameling van dromen, essays, proza, gedachten, kunstverhandelingen b. voortdurend in de tijd heen en weer springend en c. dit alles zonder enige plot.

Dit boek wordt in diverse reviews aangeprezen als de eerste 'post brexit novel' maar dat is een beetje vreemde duiding voor dit boek, waarin de brexit wel wordt genoemd maar het er niet echt over gaat. Zijdelings gaat het wel over immigranten en het aanvragen van een paspoort door de hoofdpersoon speelt door het boek heen een flinke rol. Daarover gaat trouwens een hoofdstuk wat ik echt hilarisch vond. Waarin Elisabeth Demand (what's in a name, maar volgens de moeder van Elisabeth komt de naam van 'de monde') bij de burgerlijke stand een paspoort gaat aanvragen en zij en de dienstdoende ambtenaar elkaar de loef proberen af te steken met spitsvondigheden over haar aanvraag.

Naast Elisabeth en haar moeder hebben we dan nog over Daniel Gluck (ooit een immigrant). Demand en Gluck, het ligt er te dik boven op om symbolisch te zijn, toch?  Daniel komt naast de dan nog piepjonge Elisabeth wonen, wiens vader met de noorderzon vertrokken is. Daniel, dan al in de tachtig, neemt een beetje de vaderrol over door veel met Elisabeth op te trekken. Je wenst elk kind zo'n vriend toe, bij wie je met al je vragen terecht kunt en die steevast met wijze antwoorden komt die je gedurende de rest van je leven blijft herkauwen.

één van de door Elisabeth beschreven schilderijen van Boty

Daniel maakt diepe indruk op Elisabeth met zijn beschrijving van ooit door hem verzamelde kunstwerken ('arty art').  Elisabeth komt er later achter dat de meest  kleurrijke beschrijvingen gaan over schilderijen van de (werkelijk bestaande) vroeg overleden Britse pop art kunstenares Pauline Boty, een nogal markante persoonlijkheid met een sterk feministische inslag. Over deze Pauline volgt dan een essayistisch hoofdstuk waarin onder andere haar roerige leven aan bod komt. Eén van haar beroemde schilderijen is een bijzondere pose van de britse 'spionne' Christine Keeler. Waarna dan weer een hoofdstuk volgt over Christine Keeler.

Het boek begint met een droom van de inmiddels 101-jarige Daniel die dan net is opgenomen in een verzorgingshuis, en eindigt als hij wakker wordt, met Elisabeth naast zich. Het vermeende thema van dit boek is de tijd. Het is dat ik dat ergens las, ik zou het er zelf niet uitgehaald hebben. Maar ik ben zowiezo voorzichtig geworden met analyses van de bedoelingen van de schrijver, het interesseert me ook steeds minder wat een ander meent dat de schrijver heeft bedoeld (behalve als het de schrijver zelf is). Het boek moet me iets doen, het moet een resonantie opwekken, en dan haal ik er mijn eigen betekenis wel uit.

Sommige hoofdstukken vond ik echt de moeite waard, het boek is gewoon heel goed geschreven maar als geheel was het voor mij niet overtuigend, maar het was dan ook niet mijn soort boek.
Het is de eerste in een 'vier seizoenen reeks' maar ik denk dat het wel duidelijk is dat ik de andere seizoenen aan me voorbij laat gaan.