Wat ik las, een inhaalslag

Gisteren kondigde ik het al aan: omdat ik wel veel gelezen heb maar niet veel geschreven, heb ik een enorme 'achterstand'. Ik houd van een geordend leven ;-) dus met deze blogpost werk ik in één keer mijn achterstand weg door van elk boek een korte impressie te geven:

MEI

Ann Leckie - Het Recht van de Radch (VS 2013) oorspr.: Ancillary Justice; SF
een ongelooflijk complex verhaal waarbij ik pas op de helft een beetje snapte hoe het in elkaar zat. Gekoloniseerde planeten, ruimtestations en ruimteschepen, dat is de wereld van Leckie. Het is niet uit te leggen waar het over gaat want als ik zeg dat de hoofdpersoon het brein van een ruimteschip is dan denk je toch: waar heeft ze het over? Toen ik het ging snappen werd het wel heel spannend en wilde ik verder in deel 2 maar dat was gek: opeens was ik helemaal zat van die rare kunstmatige wereld en heb ik Het Zwaard van de Radch snel teruggebracht naar de biep. De aantrekkingskracht van dit boek zat 'm echt in het ontdekken van deze wereld want die is met enorm veel creativiteit bedacht.
****

Benedict Wells - Het einde van de eenzaamheid (Duitsland 2016); fictie
Nauwelijks te geloven dat een (jonge-)man van 32 zo'n rijp verhaal kan schrijven, over Jules Moreau die op zijn twaalfde wees wordt als zijn ouders verongelukken. Hij en zijn oudere broer en zus gaan naar een internaat en verliezen elkaar uit het oog. Jules vereenzaamt , ontmoet zijn zielsverwante Alva, verliest haar en vindt haar terug. Het verhaal schuurt tegen het melodrama aan maar wordt door de schrijfkunst van Wells gered. Erg mooi. ****

Barbara Stok - Toch een geluk (NL 2016); strip.
Ik wilde dit eerst een graphic novel noemen maar dat is het toch niet; het is een verzameling ultra korte stripjes (1 of 2 pagina's) die Stok tekende in de periode dat ze bezig was met haar graphic novel Vincent over het leven van Vincent van Gogh. Wellicht vanuit het idee 'er moet toch brood op de plank' want hoewel een boek van Barbara Stok meestal een feestje is, stelt dit boek niet zoveel voor, juist omdat er geen verhaallijn in zit. **1/2





Keri Smith - The Wander Society (VS 2016); creativiteit
Ik las dit boek in het Nederlands, men heeft de engelse titel niet vertaald.
Ik wist niet dat Keri Smith een nieuw boek had geschreven, ik liep er 'per ongeluk'  tegen aan. Het gaat over zwerven, letterlijk (wanderen) en in je hoofd. Het is opgezet als een soort plakboek waarin de gedichten van Walt Whitman een belangrijke rol spelen. Om haar thema's verbinding te geven heeft Smit een geheim genootschap (The Wander Society) verzonnen.
Erg leuk en vermakelijk, ik krijg altijd wel weer inspiratie door zo'n boek. ***1/2

Hilary Mantel - De geest geven (Giving up the ghost) Zie HIER

Barbara Stok - Vincent (NL 2012); graphic novel
De tekeningen zien er bedrieglijk eenvoudig uit maar uit Toch een geluk weet ik hoeveel werk dit is geweest, hoeveel voorbereiding (lezen van zijn brieven en veel biografieen) het heeft gekost en hoeveel werk om uit te denken hoe je zo'n leven in een bestek van 140 bladzijden vormgeeft. Heel knap gedaan! ***1/2

Dave Eggers - Helden van de grens (VS, 2016) oorspr: Heroes of the frontier
Fictioneel verslag van een roadtrip van een gescheiden moeder (Josie) en haar kinderen Ana (5) en Paul (8). Omdat het allemaal niet zo lekker meer liep in haar leven trekt Josie met haar kinderen in een gammele camper genaamd The Chateau door Alaska. Ana is zo'n verschrikkelijk kind die alles wat ze in haar handen krijgt moet slopen en haar broertje Paul is te vroeg volwassen. Josie is het stuur van haar leven even kwijt en op zoek naar moedige mensen, om er uiteindelijk achter te komen dat ze zelf moedig moet zijn en van haar kinderen moedige mensen moet maken.
Ik weet niet wat ik van dit boek moet denken, het was geen slecht boek maar ik vond het ook niet echt een meeslepend verhaal. Ik geloof niet dat ik het zou aanraden ***

JUNI

Sonja Barend - Je ziet mij nooit meer terug. Zie HIER

Barbara Yelin - Irmina (Duitsland 2014) Oorsp: Irmina; graphic novel
Aan de hand van de dagboeken van haar oma heeft Barbara Yelin geprobeerd duidelijk te maken hoe de Duitse bevolking het nazisme heeft beleefd en waarom er zoveel mensen in mee zijn gegaan. Irmina (van Duitse adel) was voor de oorlog een open, wereldse jonge vrouw die in Engeland bevriend raakt met een afrikaanse, zwarte man maar door het uitbreken van de oorlog terug moet naar Duitsland en uiteindelijk trouwt met een SS-er.
Prachtig getekend en mooi uitgewerkt, een boek waar je stil van wordt. ****

Vivian Gornick - Verstrengeld (2016); (VS 1987 oorspr Fierce Attachments: a memoir); memoire.
Vivian Gornick (1935, journaliste) beschrijft haar jeugd in de Bronx (in een appartementengebouw met van die brandtrappen erlangs) en de moeizame relatie met haar Joodse moeder. In vergelijking
met de andere memoires die ik recentelijk las (die van Jeanette Winterson en Hilary Mantel) is deze memoire veel 'intellectueler' en daardoor afstandelijker, bovendien kon ik in de moeder niets sympathieks ontdekken. De sfeer in zo'n arbeiders appartementencomplex in de Bronx wordt wel goed neergezet en ik denk dat dit boek wel een goudmijntje is voor (would be-)schrijvers. ***

Frans G. Bengtsson - De langschepen (Zweden, 1941). 1e vertaling 1955, deze vertaling 2014. Niet uitgelezen
Ik kwam deze titel twee keer op totaal verschillende plaatsen tegen en omdat het een historische roman over de Vikingen is leek het me wel wat. Maar het wilde niet vlotten met dit verhaal van 574 blz, vooral omdat Bengtsson schrijft met een soort ironische humor waar ik absoluut niet tegen kan in een historische roman, het klopt niet en haalt de spanning eruit. Na 80  blz teruggebracht naar de biep.




Sharon Bolton - Kleine zwarte leugens (2017)  (VS, 2015, oorspr Little Black Lies)
Ik lees niet zo veel thrillers dus in het geval ik er plotseling zin in heb, wil ik wel het idee hebben dat ik iets goeds oppak. Daarom heb ik de Vrij Nederland Thriller en Detective gids (2017) maar weer eens doorgespit. Deze kreeg 5 sterren, en dat krijgt ie van mij ook.

Niet alleen een geweldige thriller maar ook een goed in elkaar zittende psychologische roman die zich afspeelt op de Falkland eilanden waarbij de Falklandoorlog een behoorlijke rol speelt. 3 personages met ieder hun eigen verhaal over de gebeurtenissen. De vraag 'wie heeft wat gedaan' leek in eerste instantie een makkie om te beantwoorden maar ik wist wel dat ik vast wel op het verkeerde been was gezet. Na het tweede verhaal dacht ik: nu weet ik het! En na het derde verhaal dacht ik: toch niet, maar het zit zo. En toen bleek het toch weer heel anders te zitten. Geweldig, zo hoort voor mij een goede thriller te zijn. Retespannend, ik heb het laatste deel 's nachts uitgelezen omdat ik persé moest weten hoe het nou zat. Zelfs op de laatste bladzijde volgt nog een kleine verrassing. *****

De blogberichten die ik niet schreef (en een boek over boeken)

Talloze blogposten heb ik in mijn hoofd al geschreven. Over wat ik gelezen heb, over wat ik juist niet gelezen heb, over boeken die er aan staan te komen, over boeken die al heel oud zijn, over lezen. Maar het moment dat ik die gedachten in tekens wilde omzetten, zwart op wit, kwam daar niet logischerwijze achteraan; dat kwam helemaal niet. Ik kon de weg van de gedachte naar de opgeschreven zin niet meer vinden. Raar! De menselijke geest slaat toch veel onverwachte paden in. Deze kon ik in ieder geval niet doorgronden. Of het nou luiheid was of weerzin tegen de digitale wereld of een gebrek aan motivatie of gewoon te vol in het hoofd? Ik heb geen idee. Of nou ja, als ik eerlijk ben eigenlijk wel een beetje want het was natuurlijk niet zomaar dat ik opeens boeken over stress ging lezen ;-)
Wat ik in ieder geval weet is dat veel van die gedachten in een zwart gat zijn verdwenen en ik niet verder kwam dan moeizaam bij elkaar gesprokkelde stukjes die ternauwernood voldoen aan mijn eigen kwaliteitseisen.

Terugkijkend en -lezend zie ik nu vooral een gebrek aan bezieling. Zowel in mijn lezen als schrijven. Het lezen was een beetje werktuiglijk lezen. Immers lezen is in mijn leven net zoiets als eten en slapen, dus dat gaat wel door, maar dan zonder de passie die ik daar meestal bij ervaar. Pas in mei van dit jaar zie ik die bezieling weer een beetje terugkomen in mijn stukjes en al wat langer in de boeken die ik lees. En aan het feit dat ik weer zin had om de catalogi van uitgevers door te spitten en heel enthousiast werd van al die mooie nieuwe boeken die weer gaan verschijnen in de komende maanden.

Het was denk ik het boek van Willem Weststeijn: 'Een jaar lang lezen', dat mij dat allemaal deed beseffen. Ik zag dit boek in een boekhandel in Groningen na een middag lekker over boeken praten met een paar mede-boekverslaafden en zo'n titel, hoewel niet origineel, kan ik echt niet weerstaan. Maar me na zo'n middag ook weer zeer bewust van die rare (boeken-)koopverslaving, heb ik het boek toch de rug toegedraaid. En nog in de trein naar huis gereserveerd bij de biep.
Het boek begint met een inleiding zoals je mag verwachten bij zo'n titel: naast emeritus hoogleraar Slavische letterkunde is Weststeijn namelijk ook een gepassioneerd veellezer, die beseft dat je nooit alles kunt lezen wat je zou willen en desondanks toch steeds maar boeken blijft kopen. Die beseft dat de tijd kostbaar is want in elke 'verloren' kwartiertje had je ook een stukje kunnen lezen. Die altijd en overal een boek bij zich heeft, want 'je weet maar nooit'. Zo iemand dus. Iemand zoals wij, andere veellezers en -kopers.
Dan de stukjes zelf, 83 hoofdstukken waarin 103 boeken besproken worden. Dat was een regelrechte teleurstelling want in plaats van persoonlijke lees-ontboezemingen bleken dit 83 'literatuur-technische' beschrijvingen te zijn van meest onbekende boeken. Dat laatste is geen probleem, het eerste wel want de auteur wil ons graag laten zien dat hij toch wel veel weet van literatuurwetenschap en gaat ons dan ook precies uitleggen hoe het in het besproken boek zit met de 1e, 2e en 3e persoon vertellers, met de 'personages', de structuur, de chronologie. Bovendien formuleert hij zijn persoonlijke mening in termen als vakkundig, literaire waarde, prima opbouw, grote literatuur,  als ware het een objectieve waarheid.
Het resultaat is een verzameling gortdroge stukjes en het is mij een raadsel waarom een uitgever (Lias) dit in boekvorm laat verschijnen en welke doelgroep ze daarbij voor ogen hadden. Veel van die stukjes gaan ook nog over wat obscure titels die de auteur in de oorspronkelijke taal (Frans, Duits, Russisch) gelezen heeft en die nooit in het Nederlands vertaald zullen worden. Ik ken wel een paar boekbloggers wiens stukjes een veel aantrekkelijker boek hadden opgeleverd.
Ikzelf verwachtte in ieder geval iets heel anders bij een titel als Een jaar lang lezen, namelijk een verslag van het leesproces in de context van het persoonlijk leven.

En toen realiseerde ik me nog iets. Want ik heb me in de afgelopen tijd best wel eens af zitten vragen wie er eigenlijk zit te wachten op de zoveelste mening (de mijne) over een boek.
Na Weststeijn bedacht ik dat de toegevoegde waarde van die stukjes van mij juist zit in het persoonlijke. Want laten we eerlijk zijn, als je mijn stukjes leest word je niet heel veel wijzer over de inhoud van een boek. Dat is bewust, want die inhoud kun je overal vinden. Wat ik vooral wil is schrijven over het proces van het lezen van dat boek en in welke context ik dat las. Hoe voelde ik me, wat dacht ik erbij, waarom wilde ik het lezen en wat heb ik eruit gehaald.
Kortom ik ben op mijn best als ik de stukjes schrijf die ik zelf graag wil lezen: de belevenissen van een leesverslaafde. Dat zou trouwens een mooie naam voor een boekenblog zijn.

Om deze blogpost niet te lang te maken, volgt morgen een beknopte bespreking van alle boeken die ik tussen begin mei en dit moment gelezen heb, zodat ik weer helemaal bij ben.
Dan kan ik daarna tenminste veel aandacht besteden aan een topper die ik afgelopen week gelezen heb, en waar ik zo ontzettend blij van werd!

"Jaren lang lezen" dat zou ook de naam van mijn blog kunnen zijn ;-)

Sonja Barend - Je ziet mij nooit meer terug

Sonja Barend - Je ziet mij nooit meer terug

NL, 2017, 283 blz.

Gelezen uit de biep

Ik lees de laatste tijd opvallend veel memoires. Misschien omdat ik naar mijn gevoel mijn eigen leven niet helemaal op orde heb. Om er dan achter te komen dat achter de schone schijn er bij vrijwel iedereen wel iets aan schort. 

Zo zag ik Sonja Barend, in de tijd dat ik naar haar populaire praatprogramma's keek, als een succesvolle vrouw die alles mee had en soepeltjes door het leven ging. Nooit had ik vermoed dat deze vrouw altijd met een gat in haar wezen rondliep, een gat dat veroorzaakt werd door de vele vragen rond haar Joodse vader, die in 1943 uit huis werd gehaald en uiteindelijk in Auschwitz is gestorven, en de rol van haar moeder hierin. En de vraag waarom haar moeder haar daarna tot 2 jaar na de oorlog heeft ondergebracht bij haar grootouders in Alkmaar.  Dat Sonja toen nog maar een peuter was en dit niet bewust heeft meegemaakt,  heeft niet kunnen voorkomen dat zij haar leven lang met vragen rond bleef lopen. Ook had ik niet kunnen bedenken dat deze montere vrouw tot drie keer toe is getroffen door kanker en dat zij in de wetenschap dat er iets levensbedreigends in haar lichaam woekerde, ' s avonds toch weer voor de camera zat en deed alsof er niets aan de hand was.

Dit schrijft zij allemaal op in een vloeiende, meeslepende stijl en een authentieke 'stem', je hoort als het ware Sonja praten. Nergens wordt het melodramatisch, er blijft altijd een lichte ondertoon meelopen in haar zinnen.  Het is niet (alleen) het feit dat zij een bekende Nederlander was en is, dat dit boek zo interessant maakt. Het is ook de manier waarop zij liefdevol maar ook beschouwend en reflectief schrijft over haar familie, haar stiefvader en stiefbroers, haar tweede man en zijn dochters,  haar aanvankelijk onzekere rol als 'stiefmoeder' en vooral hoe zij ondanks alles altijd zielsveel en onvoorwaardelijk van haar moeder is blijven houden.

Ik dacht aanvankelijk over dit boek dat ik al wist wat er in stond voor ik ook maar een letter had gelezen. Dat kwam omdat ik Sonja inmiddels bij elk praatprogramma had zien aanschuiven, waar ze steeds maar weer dat verhaal vertelde van die vader die werd opgehaald en hoe haar moeder daar mede 'schuldig' aan was ('Is uw man thuis? Jazeker!') Het was door een aantal besprekingen die ik van anderen las, dat ik ging vermoeden dat dit toch een ander boek was dan ik in eerste instantie dacht.

Wel zijn er na het lezen een paar vragen bij mij achtergebleven; één is een wat triviale, die mij niettemin toch bezighoud: in het boek is de jonge Sonja een meisje met gitzwart haar, terwijl haar moeder steevast wordt beschreven als een vrouw met een prachtige rode bos haar. Hoe zit dat, heeft ze al die haren haar zwarte haar roodgeverfd (en wilde ze daarmee op haar moeder lijken?) of kwam dat vanzelf toen ze ouder werd? Kan zwart haar opeens rood worden?

Een vraag die Hella zich ook heeft gesteld na haar lezing van de memoire van Hilary Mantel: hoe kan het dat zij zich nog zoveel details weet te herinneren van haar vroege kindertijd? Behalve een paar flarden van beelden, weet ik zelf helemaal niets meer van mijn kindertijd. Of heeft zij dit gereconstrueerd op basis van foto's,  en verhalen van anderen?

Een laatste, zijdelingse, vraag is hoe het kan dat wij (nou ja ik althans) van Theo van Gogh altijd dat beeld hadden van die man die ons, weliswaar op een wat brute wijze, wees op de intolerantie van de islam en daardoor in ons geheugen is blijven voortleven als een geslachtofferde held,  terwijl hij zelf, zoals uit dit boek blijkt, Sonja jaren heeft achtervolgd met de meest erge anti-semitische verwensingen?