De complexe menselijke bedrading en de zoektocht naar jezelf

Ik las drie boeken achter elkaar die verrassend genoeg een gezamenlijk thema bleken te hebben, namelijk de zoektocht naar jezelf. Wie ben je en waarom doe je zoals je doet? En wat kun je doen als je daardoor in de problemen komt?

Sofa sessies van Marian Mudder was voor mij een indrukwekkende leeservaring, maar dat kwam waarschijnlijk omdat ik er zoveel in herkende; voor wie net als actrice  Mudder opgroeide in de jaren 60 is het niets vreemds: moeder als huisvrouw tegen wil en dank, die haar gefnuikte ambities op haar kinderen, vooral haar dochters, projecteert. Vader die het geld moet binnenhalen en zich een slag in de rondte werkt maar thuis emotioneel afwezig is. Er werd in die tijd zowiezo weinig over emoties gepraat en als er bloot op de tv te zien was werd er wat ongemakkelijk gelachen. Maar praten over sex, ho maar.
Het is één van de factoren die maken dat Mudder als twintiger wordt geplaagd door angsten, stress en depressie. Ze wil ervan af en jarenlang probeert ze allerlei therapieën. Ze beschrijft haar zoektocht met verve, want ze doet dit zowel met scherpe humor als met diepgang en compassie. Ze kan heel erg goed (achteraf uiteraard, ze schreef dit boek jaren later) onder woorden brengen hoe haar gevoelens toen in elkaar zaten, hoe de betreffende therapeut daar mee omging en waarom dat niet werkte. Ze komt uiteindelijk op een omslagpunt als ze wordt ingehaald door het leven zelf. De conclusie is zo'n beetje dat het soort therapie niet eens zoveel uitmaakt, maar dat het gaat om de therapeut. Die moet in staat zijn jouw probleem te begrijpen zonder dat je het zelf begrijpt. Jou jezelf kunnen laten zijn, zodat jij je veilig genoeg voelt om je bloot te geven.

Sofa sessies is een boek over therapieën maar vooral ook over het leven van Marian Mudder zelf, en dat doet ze met een niets ontziende eerlijkheid. Petje af!

Het tweede boek lijkt totaal anders maar toch ook niet: Vrouwen met autisme van Bronja Prazdny. Zij verzamelde 13 verhalen van hoogopgeleide vrouwen met autisme. Op het eerste gezicht gewone vrouwen, met een baan, een partner, soms een gezin. Maar bij nader inzien toch niet heel gewoon, want autistisch. Lange tijd zonder dat ze het zelf wisten, en dus tamelijk ongelukkig waren, want waarom waren ze zo anders dan 'normale mensen'? 

De meeste van de hier geportretteerde vrouwen hebben het syndroom van Asperger. Ik wist niet dat het syndroom van Asperger een vorm van autisme is waarbij, in tegenstelling tot het klassieke autisme, wel empatisch vermogen is, soms zelfs juist in hoge mate. En ik wist ook niet dat autisme  bij vrouwen zich anders manifesteert, waardoor vrouwen tot voor kort vaak heel laat gediagnosticeerd werden; vrouwen, vooral hoogopgeleide vrouwen, kunnen zich heel goed aanpassen aan wat hun omgeving als 'gewoon' beschouwd, en ze hebben vaak ook andere obsessies dan mannen; zo zul je van een meisje of vrouw die heel veel leest niet meteen aan autisme denken. Ook (obsessief) bezig zijn met dieren, koken of kleding horen bij vrouwen met autisme. Een eye-opener en veel van opgestoken, wat nooit weg is als je werkt in een wereld (ICT) waar autisme bijna gewoon is. Gelukkig wordt er steeds meer naar autistische mensen gekeken als mensen bij wie de hersenen een beetje anders werken dan bij de meeste anderen, in plaats van mensen met een beperking!

Het derde boek, De regels gelden niet van Ariel Levy is een memoire. Levy is journaliste bij The New Yorker en dat is wel te merken, want ze schrijft erg goed, op het scherp van de snede. 

Op de eerste bladzijde lezen we dat zij alles verloren heeft, haar kind, haar partner, haar huis. Daarna volgt het verhaal van hoe dit zo gekomen is. Ariel Levy, afkomstig uit een joods gezin, is van mening dat alles moet kunnen, dat zij zich niet aan de regels hoeft te houden. Na wat geflirt met mannen en vrouwen valt zij op de veel oudere Lucy, waar ze mee trouwt. Lucy is de 'butch' van het stel. Ik wist het niet maar dat is de 'man' van een lesbisch stel en wanneer men aan Ariel vraagt hoe het met haar vrouw gaat is zij beledigd, want zij is zelf de vrouw! 

Ik voelde me af en toe een beetje naief of misschien wereldvreemd; Levy komt op een gegeven moment een ex van haar tegen, een vrouw die inmiddels is omgebouwd tot man en gaat daar vervolgens mee vreemd. Het soort dingen waarbij ik me afvraag hoe dat dan werkt?  Het is de wereld van de hippe New Yorkers, die ver van me af staat maar wel zo goed geschreven dat het ook wel weer boeiend is.

Lucy is een bedrijf aan het opbouwen dat handelt in zonnepanelen en bezig alcoholiste te worden, iets wat Ariel totaal niet doorheeft, omdat ze zo met zichzelf bezig is. Ariel raakt zwanger van een wederzijdse homoseksuele vriend en wil als ze 5 maanden zwanger is nog even bewijzen dat ze alles heus wel aan kan. Ze vliegt naar Mongolië voor een reeks interviews, een reis die dramatische gevolgen heeft. 

Tja het was een goed boek, goed geschreven. Maar om nu te zeggen dat ik wat gemist zou hebben als ik niet gelezen had? Nee. Of word ik soms een beetje blasé?