Marente de Moor - De Nederlandse maagd

Ik was dit boek gaan lezen naar aanleiding van een interview met de schrijfster in de Volkskrant, een week of 2 terug. Haar moeder, Margriet de Moor, kon ik nooit zo waarderen maar ik geniet altijd van de columns van Marente in Vrij Nederland. Dus toen ik las dat ze een boek had geschreven waar de schermsport een grote rol speelt, leek me dat interessant. Pas toen ik halverwege het boek was, zag ik dat het genomineerd was voor de Ako Literatuurprijs. Tijdens de uitreiking van deze prijs, maandagavond in Nieuwsuur, zat ik er nog in te lezen, en was werkelijk stomverbaasd (net als de schrijfster zelf overigens) dat dit boek gewonnen heeft.
Niet omdat het niet goed is, maar omdat ik eigenlijk al mijn kaarten op Peter Buwalda had gezet.
Toen ik er achteraf over na dacht, dacht ik het toch wel te snappen.

Maar eerst kort het verhaal:
De 18-jarige schermster Janna wordt door haar vader Jacq naar zijn oude Duitse vriend Egon von Bötticher gestuurd, om van hem schermles te krijgen. Von Bötticher bewoont een landhuis, het Raeren, ergens in een gehucht in de buurt bij Aken. Het is 1936, de tentakels van het nationaal socialisme zijn overal al te voelen.
Jacq en Egon zijn met elkaar in contact gekomen in de eerste wereldoorlog, toen Jacq als arts bij het Rode Kruis werkte, en Egon in België zwaargewond raakte.
Er is toen iets gebeurd tussen deze twee mannen, iets waardoor Egon nogal verbitterd is geraakt. Janna voelt dat er iets tussen deze mannen in staat, maar komt er niet precies achter wat.
Janna is niet de enige leerling van Egon. Er is ook een 16-jarige tweeling, Friedrich en Siegbert die les krijgt van de schermmeester Von Bötticher. Hoewel het lijkt alsof de tweeling slechts een bijrol speelt, blijken zij later een soort scharnierpunt te vervullen in het verhaal.

Gaandeweg verliest Janna haar onschuld en wordt zij steeds roekelozer in het zoeken naar antwoorden op die ene brandende vraag: wat is er gebeurd tussen haar vader en Egon. Natuurlijk wordt pas aan het eind van het boek alles duidelijk.
De Nederlandse maagd is een intelligent geschreven verhaal waarbij in een voortdurend dreigende sfeer de wonden die de eerste wereldoorlog heeft achergelaten, zichtbaar worden gemaakt. Veel wordt niet uitgelegd. Zo moest ik een aantal schermtermen opzoeken (o.a. Mensur) en bleek het essentieel te zijn om te weten wat een Leibhusar is en hoe zijn muts er uitziet. Er zaten ook wat onbegrijpelijk zinnen in, die ik waarschijnlijk beter snap als ik het boek voor een tweede keer zou lezen. De schermsport is niet alleen een veelvuldig beschreven fysieke aktiviteit maar staat ook symbool voor (zelf-)beheersing. De beroemde schermmeester Gerard Thibault (17e eeuw, schreef een boek over de schermsport gebaseerd op wiskundige en mystieke theorieën en zegt in een brief:"ik hoop nederig dat ik de geschiedenis in zal gaan als de heelmeester van de blinde wraakzucht".

Dit boek bevat, in tegenstelling tot het boek van Peter Buwalda, geen hapklare brokken, je moet er moeite voor doen om je in het verhaal in te graven en je verbeelding te laten werken. De beelden die worden opgewekt, van de gruwelen van de eerste wereldoorlog, van de politieke sfeer in het Duitsland van 1936, van het oude landgoed en het merkwaardige stel dat het landgoed beheert, en van de in zichzelf gekeerde Egon, helpen daarbij. Het feit dat wij dit alles te weten komen via de ogen en oren van de jonge en onschuldige Janna, vormt daarmee een sterk contrast. Door dit alles is het meer dan terecht dat dit mooie boek de Ako Literatuurprijs gewonnen heeft.


Boekgegevens:
Querido, 2010, 297 blz.
ISBN 9789021438429
Ik las dit boek: uit de biep