P.F.Thomése - De Weldoener

De Weldoener las ik als de keuze van de leesclub voor maart. Over Thomése had ik gemengde gevoelens; het reisverhaal Grillroom Jeruzalem vond ik een uiterst prettig boekje, maar met J.Kessels: The Novel was ik snel klaar, daarin kwam ik niet verder dan een bladzijde of 90. Ik vond het boek een beetje te lollig. Maar dat kan ook aan de stemming van dat moment gelegen hebben. Humor was het immers ook wat mij in Grillroom Jeruzalem zo aangenaam trof, dus waarom dan niet in een roman.
Van De Weldoener had ik geen reviews gelezen, dus ik begon er onbevooroordeeld aan.

Waar gaat het over?
De Weldoener gaat over een een mislukte componist, Theo Kiers, omgedoopt door zichzelf in Sierk Wolffensperger. Getrouwd met een luxemburgse barones Ghislaine ('geschaakt uit het ouderlijk kasteel')uit welk eveneens mislukt huwelijk een zoon Théophile is voortgekomen. Een jongen die zijn dagen slijt met de mooie jongen uithangen en meisjes neuken boven het hoofd van Sierk.
Sierk heeft net, aan de vooravond van het Paasfeest, een naar eigen mening formidabele compositie afgeleverd: Duisternissen.
Duisternissen bevinden zich ook in het hoofd van Sierk, hij voelt zich zowel te groot als te klein, niet meer passend in zijn geboorteplaats, de provinciestad H*** (Haarlem), waar hij na jarenlange omzwervingen door Europa door toedoen van zijn vrouw is neergestreken. Sierk is nu onbezoldigd stadskoordirigent (hij wordt onderhouden door zijn vrouw) en mag op Goede Vrijdag zijn eigen compositie ten gehore brengen. Sierk heeft nog steeds van die grootse idealen ij zijn hoofd, die van de overweldigende muziek (door hemzelf gecomponeerd) en een soort religieuze staat van zijn. En hij is romantisch, iets wat door zijn vrouw niet gedeeld wordt. Dat romantische, dat past bij de Kunstenaar die hij zichzelf acht:

"Dat vaste punt is in zijn leven altijd H*** geweest, onontkoombaar middelpunt, gehate navel van zijn bestaan.Nooit is hij helemaal van zijn aanvang losgeraakt. Nooit is hij waarlijk opnieuw begonnen. Niet uit het niets opgestaan, niet zomaar uit de hemel komen vallen. In die zin is hij nog niet ver genoeg gegaan. Een kunstenaar moet zichzelf vernietigen, is zijn overtuiging. Hij moet zich eerst ongedaan maken, dan pas kan hij ontstaan. Hij is een gezondene van gene zijde, geboren uit zijn eigen as. Uit het dodenrijk teruggkeerd onder de levenden, om het hun te vertellen."

Het zijn een soort wanen, waar Sierk zich in verliest.
Als hij voor een repetitie via de achteringang de kerk betreedt, treft hij daar een meisje aan. Een bewusteloos meisje. Het is 'Beertje Wehry' oftewel Alicia Valster, dochter van de beroemde componist Lou Wehry. En Sierk redt haar van de (door haarzelf gekozen)dood. Daarmee wordt hij eindelijk iemand: hij geeft het meisje een nieuw leven en is daarmee de schepper van haar leven.

"Hij beseft dat hij alles voor haar kan zijn: haar redder,haar verwekker, haar onbekende god. Zij is het land waar hij eindelijk aankomt, aanspoelt desnoods, dus hij is ook haar dankbaar dat zij het nieuwe land wil zijn dat zich door hem laat ontginnen."

Wat volgt is een soort gijzeling met een vrijwillige gegijzelde. Sierk wil Beertje voor zich alleen maar overal om hem heen (en in Beertje zelf) ziet hij de signalen van deze onmogelijkheid. Ondertussen zijn bij de familie van Beertje, de grote Lou Wehry en zijn ex-vrouw de alarmbellen afgegaan want zij hebben een afscheidsbrief van Beertje ontvangen. Beertje komt met haar signalement in de krant, vanaf nu moet Sierk haar verstoppen. Dat doet hij, op steeds verschillende plekken en nogal onhandig ook. Ondertussen gaat het niet goed tussen Beertje en Sierk, want de romantische gevoelens van Sierk voor het meisje worden niet beantwoord.
Het is niet zo moeilijk te bedenken dat het niet goed afloopt met deze twee, maar op een wel heel andere manier dat je denkt.

Wat vond ik ervan?
Ik moest erg wennen aan de stijl van schrijven, het bombastische. Gezwollen taal. Maar gaandeweg ging ik er van genieten. Het verschil dat 'echte' literatuur maakt: je leest het niet alleen meer voor de inhoud, maar ook en vooral voor de mooie zinnen. Opzwepende taal om de wanen te beschrijven die Sierk voor zich ziet. Prachtig.
Het hielp ook wel dat ik een aantal jaar in Haarlem heb gewoond, het geeft een extra dimensie om 'de plekken des onheils' voor je te zien zoals de schrijver ze voor zich moet hebben gezien.
De structuur van het verhaal schijnt ontleend te zijn aan de klassieke muziek, ik heb ergens de naam Mahler gelezen in dit verband. Maar ik heb te weinig verstand van klassieke muziek om hier iets zinnigs over te zeggen.
Ook las ik dat het een eerbetoon aan Louis Ferron is, maar behalve dat deze inmiddels overleden schrijver uit Haarlem kwam weet ik verder niets van de man.
Oproepje voor wie wel kennis van klassieke muziek heeft: ik zou graag eens horen hoe dat nou precies zit, met die structuur! Niet dat ik het zonder die wetenschap minder goed vind. Integendeel. Een regelrechte aanrader voor wie houdt van mooie literatuur. Wel even doorzetten in het begin. Maar dan krijg je ook wat voor de moeite!


Boekgegevens:
Ik las het ebook van uitgeverij Contact, 2010, 240 blz.