Graphic novels dl I: Nieuw genre of ouderwets stripverhaal?

De graphic novel, een genre dat me steeds meer op ging vallen. Ik werd er wel nieuwsgierig naar, dus heb me er eens in verdiept en een paar van de beste, althans de mij meest aantrekkelijk lijkende, boeken bij de biep gehaald:

Logicomix van Alecos Papadatos
Persepolis van Marjane Satrapi
De aankomst van Shaun Tan
Fun home van Alison Bechdel
Maus van Art Spiegelman

en van Nederlandse bodem: 

Je geld of je leven / Nu we hier toch zijn van Barbara Stok

Als je je niks verbeeldt, dan ben je niks van Gerrie Hondius

Ik vroeg mij af wat het nu eigenlijk is, die graphic novel. Is het een echt nieuw genre, of is het een nieuwe naam voor het oude stripverhaal? Of is het een stripverhaal met iets extra's? En is het fijn om te lezen? Wat doet het met je en hoe zit dat met je verbeelding?

Vroeger heb ik massa's stripboeken gelezen; Asterix, Kuifje, Lucky Luke, Suske & Wiske, Michel Vaillant, Zorro. Bezorgde ouders van stripverhaal-lezende  kinderen kan ik gerust stellen: het lezen van 'gewone' boeken heeft er bij mij niet onder geleden, sterker nog, ik denk dat ik door het lezen van strips mijn verbeelding juist heb gestimuleerd en daardoor meer plezier in het lezen heb gekregen.

Ik ben begonnen met Logicomix; daarvan had ik al heel snel het idee dat dit een boek was wat ik zelf wilde hebben! Dus die heb ik aangeschaft en lees ik nu pas verder aan het eind van de rij.

Daarna volgde het boek van Alison Bechdel, Fun Home uit 2010 (Ned.vertaling). Wat een fantastisch boek is dit! Het is het (autobiografische) 'coming-of-age'-verhaal (ik kan zo gauw geen adequate vertaling van dit engelse begrip vinden) van Alison, die op jonge leeftijd werd geconfronteerd met de zelfmoord van haar vader, op het moment dat zij ook zelf een moeizame 'coming-out' beleefde; ze mag van zichzelf pas heel laat toegeven dat ze lesbisch is, wat alles met haar vader te maken heeft.

Het verhaal is geschreven en getekend in zwart en blauwtinten, wat zorgt voor een heel rustig beeld. Hoewel het op zich zware kost is, wordt dit toch nergens als zwaar ervaren, wat te danken is aan de zwarte humor van Alison. De stemmingen en emoties van Alison en haar familieleden worden erg goed neergezet, daarnaast levert

zij voortdurend commentaar op haar eigen verhaal. Dit zorgt voor een extra dimensie die alleen kan bestaan in dit soort stripverhalen. De hoofdpersonages van Alison en haar vader komen door de manier waarop ze getekend zijn tot leven en het leven van het gezin Bechdel wordt zo gedetailleerd beschreven/getekend dat je er onderdeel van uit gaat maken.

De titel Fun Home heeft overigens een dubbele betekenis: dit neogothische huis van de familie Bechdel in Beech Creek wordt door vader Bruce Bechdel, die zich in zijn vrije tijd ontpopt tot een perfectionistische historisch restaurateur, tot in de kleinste details hersteld in oude glorie.
Maar dezelfde naam Fun Home staat ook voor Funeral Home; Bruce Bechdel is de derde generatie die de scepter zwaait over het familiebedrijf: een begravenisonderneming. Omdat hij niet kan leven van dit werk in zo'n gehucht als Beech Creek, is hij daarnaast ook leraar Engels. Dat maakt dat hij en zijn dochter Alison elkaar vinden in de literatuur, die dan ook veelvuldig wordt aangehaald. Vooral Proust en James Joyce spelen een belangrijke, vaak metaforische rol, in het zich ontvouwende drama.

Alison probeert in Fun Home een antwoord te vinden op de vraag waarom haar vader zelfmoord heeft gepleegd. Maar ook haar moeizame relatie met hem een plaats te geven, wat zij op aandoenlijke wijze doet. Ze houdt van haar vader maar heeft ook veel problemen met hem, waardoor ze voortdurend in een tweestrijd verkeert. Het verbeelden van deze persoonlijke strijd en het gebruik daarbij van de literatuur maakt dat dit verhaal boven het gewone stripverhaal uitstijgt. Het genre graphic novel kan op die manier worden gezien als een stripverhaal ++: plus literaire lading, plus een serieus afgerond verhaal.

Voor Alison Bechdel was dit genre volgens mij het enige waarin zij haar toch wel dramatische verhaal kon weergeven op een manier die voor ons goed, en zelfs plezierig, te lezen is. Door de humor die uit de tekeningen spreekt, en door haar eigen commentaar op haar verhaal: een dubbele betekenis.

Ik vond dit een perfecte kennismaking met de graphic novel, en kan dit boek iedereen die van literatuur houdt met een gerust hart aanbevelen.
Ik stoom door naar het inmiddels zeer bekende boek van Marjane Satrapi: Persepolis.
Wordt vervolgd!

Oorspronkelijke titel: Fun Home