Yaa Gyasi - Weg naar huis

Yaa Gyasi - Weg naar huis (Bezige Bij, 2017)

Oorspr: Homegoing (VS, 2016)

Ik las dit boek uit de bibliotheek

Ik lees niet veel wat ik maar noem: slavernij-boeken (meer) omdat ik een beetje slavernij-moe raakte. Dit kwam doordat het thema zo nadrukkelijk en continu aanwezig was/is via alle mogelijke platformen waarbij te pas en te onpas de racisme-kaart gespeeld wordt.
Dat gezegd hebbend, is Homegoing een heel genuanceerd boek, waarin zwarte Afrikanen (Ghanezen in dit geval) niet alleen slachtoffers zijn maar ook daders en waarin blanke mensen niet alleen onderdrukkers zijn maar ook goede mensen.

Het verhaal begint rond het begin van de 18e eeuw en speelt zich af in Ghana (de Goudkust) en de VS en volgt twee lijnen in de stamboom van 'oermoeder' Maame, die bij twee mannen een dochter heeft verwekt: Effia en Esi. 

Effia trouwt met een engelse officier die een hoge functie heeft in het engelse Fort aan de Goudkust. Zij is afkomstig uit een stam waarvan het stamhoofd niet bepaald schone handen heeft: hij zet zijn mannen aan om op jacht te gaan naar vijandelijke stammen en daar gevangenen te maken, die vervolgens worden verkocht aan de slavenhandelaars, Engelsen en Nederlanders. 

En zo gebeurt het, dat terwijl de onwetende Effia in haar mooie kamer in het Fort met haar engelse officier ligt, haar halfzus Esi twee verdiepingen onder haar in de kelder is opgesloten, wachtend op het schip dat haar en de andere buitgemaakte slaven naar het zuiden van de VS zal brengen. 

De afstammelingen van Effia blijven op deze als vrije mensen in Ghana, de lijn van Esi gaat verder in de VS, waar Esi aan het werk wordt gezet op een plantage. 

Vanwege de rol die de man van Effia speelt in de slavernij, blijven beide lijnen geconfronteerd met slavernij en later ook racisme. Via Esi wordt de geschiedenis van de slavernij verteld tot aan heden, waarbij de Fugitive Slave Act (de bepaling van de zuidelijke staten dat weggelopen slaven die in de noordelijke staten komen, moeten worden teruggestuurd), de Amerikaanse burgeroorlog en het zgn. Dertiende amendement (van de grondwet van de VS) aan bod komen, evenals de apartheid die daarna ontstond, en het hedendaagse racisme. Een niet zo fraai stukje geschiedenis. 

Gelukkig leest dit boek niet uitsluitend als een aanklacht, maar ook als een episch verhaal over de vele generaties Ghanezen en 'African Americans' , een verhaal ook dat meeslepend is geschreven. 

Toch heeft dit boek voor mij ook wat zwakke punten, waarvan twee mijn uiteindelijke waardering van dit boek hebben beïnvloed. Het eerste is dat elk hoofdstuk begint met een nieuwe generatie en in feite dus een nieuw verhaal vormde, maar dan ook nog wisselend tussen de twee 'lijnen' , die van Effia en die van Esi. Dit werkte soms erg verwarrend waarbij ik steeds in de stamboom moest kijken waar in welke lijn ik beland was. De verhalen waren ook nog wat wisselend van kwaliteit, het ene vond ik veel krachtiger of veelzeggender dan het andere.

Het tweede minpunt vond ik het minder sterke einde, waarbij de 9e generatie uit beide lijnen, een vrouw en een man, elkaar ontmoeten en samen naar het Fort in Ghana gaan. Dat vond ik een tamelijk ongeloofwaardig en onwaardig einde aan een verder heel waardig en boeiend verhaal.

Sarah Winman - Tin man

Sarah Winman - Tin man
(UK, 2017)
Lezers die dit boek liever in vertaling lezen, moeten nog even geduld hebben. De vertaling verschijnt in de zomer/najaar 2018 bij uitgeverij Orlando

Hella schreef het al in haar bespreking: toen ik dit boek aan het lezen was, wist ik: dit wordt een 5-sterrenboek, maar wat een totaal ander soort waardering dan mijn vorige 5-sterrenboek, dat van Liz Moore. De ene ster is de andere niet.
Het boek bracht me in een lastig parket! Aan de ene kant wil ik het graag hier bespreken, omdat ik het een enorm mooi boek vond en het graag aan wil raden. Aan de andere kant lukte het me in eerste instantie niet om voor mezelf te formuleren waaróm het dan zo'n goed boek is. Het is niet een boek waar heel veel in gebeurt, het is eigenlijk een vrij simpel verhaal. Het is ook niet heel erg lang (mijn ebook was 121 blz, de papieren versie is rond de 160 blz). Wat is het dan, dat dit boek zo ongrijpbaar maakt?

Ik heb er een weekje over nagedacht en kwam tot de volgende overpeinzing:
Iedereen kent in zijn leven wel zo'n moment, waarop je iets moet zeggen of doen maar het niet kan. Omdat je twijfelt, of niet durft of niet eens weet waarom niet. En dan gaat dat moment voorbij en dan weet je dat je iets verloren hebt. En je weet ook dat dat moment niet meer terugkomt.
Sommige mensen blijven hun hele leven met spijt denken aan zo'n moment, vooral als het bepalend lijkt voor een genomen of juist niet genomen wending in je leven.
Dat is waar dit boek voor mij over gaat. Maar niet alleen de melancholische gedachte dat je iets wat je graag wilde voorbij hebt laten gaan, maar ook dat er hoop is. Dat je je ermee kunt verzoenen, of zelfs kan zeggen dat het goed is, zoals het nu is.
Of praat ik nu in raadsels???

Enfin dit boek gaat in de basis over twee mannen, de introverte Ellis en de uitbundige Michael, die van elkaar houden maar toch uit elkaar drijven, mede door de introductie van een vrouw, Anne. Het bestaat uit twee delen, in het eerste deel is Ellis aan het woord. Zijn vrouw is verongelukt en hij kan daar niet mee in het reine komen. Om zijn gevoel uit de weg te gaan werkt hij in de nachtdienst als uitdeuker (tin man). Maar als hij op een winterse nacht van zijn fiets valt en zijn arm breekt, kan hij niet meer werken en wordt met zichzelf geconfronteerd. In het tweede deel is Michael aan het woord, via nagelaten dagboeken die door Ellis worden gevonden.
De kleur geel speelt een belangrijke rol in dit boek, en staat, samen met zonnebloemen, Van Gogh, de lucht in Zuid Frankrijk en de geur van lavendel voor het leven en dan vooral leven met passie. De schoonheid van het leven. En dat is wellicht wel wat dit boek zijn 5 sterren geeft: verdriet en spijt kunnen genezen door de confrontatie met schoonheid. Geschreven in een wonderschoon boek.

De boeken (en de stilte) van juli

Jeetje wat is het stil! Er wordt nauwelijks geblogd. De kranten zijn vervallen tot die flutterige zomerkrantjes. Op de TV alleen maar herhalingen. Maar één ding is anders dan andere jaren: er verschijnen deze zomer heel veel nieuwe boeken! Waar normaal het zwaartepunt echt in het najaar/de winter lag, zie je nu dat de Nederlandse uitgevers de hausse aan nieuwe boeken veel meer verdeeld hebben over zomer en najaar. Slim, want de meeste mensen lezen toch het meeste in de zomervakantie.  Wat de engelstalige uitgevers betreft, die blijven zich toch veel meer op het najaar richten. Niettemin wordt het TBR lijstje de laatste tijd weer snel langer.  Een beetje doorlezen dus maar. De afgelopen maand heb ik flink mijn best gedaan.

Gelezen maar niet besproken: 

Sylvain Tesson - Ongebaande paden; Sylvain Tesson, dat is de schrijver van het voortreffelijke '6 maanden in de Siberische wouden' en het interessante en vermakelijke Berezina.  De man die in 2014 zo dom was in een dronken bui op een dak te klimmen, en daar vervolgens van af te vallen. Hij brak al zijn ribben, zijn ruggewervels en zijn schedel. Als hij in het ziekenhuis ligt doet hij zichzelf de belofte dat als hij daar uit komt, hij dan een voettocht dwars door Frankrijk gaat maken. Een soort fysieke maar ook mentale genezingstocht, zijn eigen revalidatie.
Ongebaande paden is het verslag van deze tocht, van augustus tot november 2015. Het is in dagboekvorm geschreven en bevat veel beschrijvingen van het Franse (platte-)land en de toenemende (en vernietigende) industrialisering van dat land. Omdat ik geen Frankrijk liefhebber/kenner ben, vond ik zelf de reflectieve stukken over het te drukke moderne leven het mooiste. Degenen onder jullie die Frankrijk wel goed kennen zullen hier meer uithalen en waarschijnlijk hoger waarderen.
***

Adriaan van Dis - In het buitengebied; een verzameling met elkaar samenhangende (lange) verhalen over een ouder wordende man met de neiging tot depressiviteit; de ik-verteller heeft last van een binnenstem, die hem maar een koketterende, zeurende oude man vindt, en was het niet beter om er maar een eind aan te maken? Deze binnenstem verbindt de verschillende verhalen tot een geheel.
Het is een boek dat je stil in een hoekje moet lezen, het is zwaar en licht tegelijk, soms zijn de zinnen zwaar van alle intensiteit en dan opeens weer licht van ironie. Het gaat over eenzaamheid en wat je allemaal achterlaat in een geleefd leven, maar ook wat het betekent om schrijver te zijn. En uiteindelijk is dat ook wat de binnenstem het zwijgen oplegt. Gelukkig maar, want van deze schrijver wil ik nog wel wat langer genieten. Ik vond het trouwens wel lastig de verteller van deze verhalen los te koppelen van de auteur, omdat die twee zo op elkaar lijken.
Overigens: weet iemand wat je nu precies op deze foto ziet? Het ziet er een beetje eng uit maar dat komt waarschijnlijk door een raar perspectief?
****

Gelezen en besproken: 

Gail Honeyman - Mijn naam is Eleanor Oliphant (****); zie HIER

Kit de Waal - Mijn naam is Leon (***1/2); zie HIER

Chandra Prasad - On borrowed wings (***1/2); zie HIER

Maylis de Kerangal - De levenden herstellen (*****); zie HIER

Liz Moore - The Unseen World (*****); zie HIER

Niet uitgelezen:

Ik heb ook een flink aantal boeken terzijde gelegd. Ik merk dat ik steeds medogenlozer word wat betreft het lezen. Ik leg een boek makkelijker aan de kant als het me niet boeit want er is nog zoveel te lezen wat (naar ik hoop) beter is! Een boek moet me iets doen. Dat hoeft niet persé te betekenen dat het meeslepend moet zijn of dat ik me ermee kan identificeren. Maar het moet me op de één of andere manier raken. Het mag best erg traag lezen, maar ik wil dan wel geboeid raken door iets in het verhaal of door het onderwerp, nieuwsgierig zijn hoe het verder gaat. Als ik een boek aan het lezen ben en er niet graag mee verder ga, het niet vanzelf weer oppak, dan weet ik wel hoe laat het is.
Het boek moet iets aan mijn leven toevoegen, me net iets anders achterlaten dan toen ik begon. Rijker.
De volgende boeken kwamen niet door mijn strenge selectie:

Esther Verhoef - Nazomer; ik dacht een lekker zomers tussendoortje te doen. Ik heb een aantal thrillers van Verhoef gelezen die helemaal niet verkeerd waren. Met dit boek begeeft ze zich echter op het pad van de psychologische roman en die poging is wat mij betreft niet geslaagd. Ik heb nog mijn best gedaan tot blz. 116 (langer dan ik normaal doorlees) maar nee. Saai, je weet vanaf het begin al waar het naartoe gaat. Het beklijft niet, ik zat er niet in, in die modewereld die ik volstrekt oninteressant vond.
Ik ben geloof ik wel een uitzondering want het boek krijgt vrijwel overal toch een goede waardering (van 3,5 tot 5 sterren).
Ik vond het omslag wel mooi maar volgens mij is het gejat want ik heb een paar (oudere) engelstalige boeken gezien met een omslag dat hier verdacht veel op lijkt.

Helen Dunmore - Birdcage walk; jeminee, een boek van Helen Dunmore weggelegd? Ja, sorry! Het is een historische roman spelend in Engeland rond 1790. Elizabeth Fawkes (Lizzie) is getrouwd met de 'project-ontwikkelaar' John Diner Tredevant. De moeder en stiefvader van Lizzie zijn lid van een radicale stroming die in de naweeën van de Franse revolutie is ontstaan. John Diner is echter van de conservatieve kant en moet niets hebben van dat moderne gedoe. Dan breekt de crisis uit, het gaat slecht met de zaken van John Diner en Lizzie wordt steeds verder onderdrukt.....
Een voorspelbaar verhaal waar ik niet in kon komen. Ik durf wel te zeggen dat het niet behoort tot het beste van Dunmore. Wel zag ik op diverse plekken dit boek toch gewaardeerd met 4 sterren. Het zal.

Emily Fridlund - Een geschiedenis van wolven (History of wolves); dit boek, een debuut, staat op de longlist van de Man Booker en ik zou bijna aan mezelf gaan twijfelen om dit ook weer niet goed te vinden. Maar feit is dat ik hier al heel snel mee gestopt ben omdat ik de beweegredenen van de hoofdpersonage niet snapte en de gebeurtenissen niet kon plaatsen in een bepaalde context. Niet mijn stijl? Niet het goede moment? Of toch gewoon geen goed boek?

Anya Ulinich - Petropolis; ik weet nog dat ik dit boek op mijn lijstje had gezet omdat ik in een column van Sylvia Witteman had gelezen dat dit zo'n goed boek was omdat het op humoristische wijze de hedendaagse strijd van de zwarte medemens beschrijft. In het woord 'humoristisch' ligt dan meteen ook mijn probleem besloten. Ik vond de humor niet leuk en de hoofdpersoon bleef voor mij een erg platte personage. Gestaakt na 40 blz. Ehhh.... ik had ook beter moeten weten.

James Wood - Tintelingen. Het lezen en schrijven van literaire fictie; James Wood en ik, het wil maar niet boteren. Al eerder las ik Hoe fictie werkt en gaf het slechts 2 magere sterretjes. Mijn criteria lagen toen denk ik wat lager want ik las het destijds wel uit. Dit keer niet, want ik raakte al snel heel geirriteerd.
Ik kan deze man gewoon niet volgen! Ben ik er misschien te dom voor?
Paar voorbeeldjes
Over de neiging die begint in de puberteit om dingen geheim te houden:

"Literatuur, en fictie in het bijzonder, bood een uitweg uit deze gewoonte om dingen geheim te houden - deels omdat ze een symmetrisch overeenkomstige versie ervan bood, de wereld van het boek waarin leugens (of fictie) worden gebruikt om betekenisvolle waarheden te beschermen."

Of deze, nog zo'n 'symmetrische':

"De gedachte dat in de roman alles kan worden gedacht en gezegd - een tuin waar het grote Waarom? ongeplukt hangt, zich verlustigend in de vrije ruimte - stond voor mij op een ironisch symmetrische wijze in verband met de reeële angsten van het officiële christendom buiten de roman:  dat zonder God, zoals Dostojevski het uitdrukte, 'alles geoorloofd is'."

Uhhm, laat maar!