Yaa Gyasi - Weg naar huis

Yaa Gyasi - Weg naar huis (Bezige Bij, 2017)

Oorspr: Homegoing (VS, 2016)

Ik las dit boek uit de bibliotheek

Ik lees niet veel wat ik maar noem: slavernij-boeken (meer) omdat ik een beetje slavernij-moe raakte. Dit kwam doordat het thema zo nadrukkelijk en continu aanwezig was/is via alle mogelijke platformen waarbij te pas en te onpas de racisme-kaart gespeeld wordt.
Dat gezegd hebbend, is Homegoing een heel genuanceerd boek, waarin zwarte Afrikanen (Ghanezen in dit geval) niet alleen slachtoffers zijn maar ook daders en waarin blanke mensen niet alleen onderdrukkers zijn maar ook goede mensen.

Het verhaal begint rond het begin van de 18e eeuw en speelt zich af in Ghana (de Goudkust) en de VS en volgt twee lijnen in de stamboom van 'oermoeder' Maame, die bij twee mannen een dochter heeft verwekt: Effia en Esi. 

Effia trouwt met een engelse officier die een hoge functie heeft in het engelse Fort aan de Goudkust. Zij is afkomstig uit een stam waarvan het stamhoofd niet bepaald schone handen heeft: hij zet zijn mannen aan om op jacht te gaan naar vijandelijke stammen en daar gevangenen te maken, die vervolgens worden verkocht aan de slavenhandelaars, Engelsen en Nederlanders. 

En zo gebeurt het, dat terwijl de onwetende Effia in haar mooie kamer in het Fort met haar engelse officier ligt, haar halfzus Esi twee verdiepingen onder haar in de kelder is opgesloten, wachtend op het schip dat haar en de andere buitgemaakte slaven naar het zuiden van de VS zal brengen. 

De afstammelingen van Effia blijven op deze als vrije mensen in Ghana, de lijn van Esi gaat verder in de VS, waar Esi aan het werk wordt gezet op een plantage. 

Vanwege de rol die de man van Effia speelt in de slavernij, blijven beide lijnen geconfronteerd met slavernij en later ook racisme. Via Esi wordt de geschiedenis van de slavernij verteld tot aan heden, waarbij de Fugitive Slave Act (de bepaling van de zuidelijke staten dat weggelopen slaven die in de noordelijke staten komen, moeten worden teruggestuurd), de Amerikaanse burgeroorlog en het zgn. Dertiende amendement (van de grondwet van de VS) aan bod komen, evenals de apartheid die daarna ontstond, en het hedendaagse racisme. Een niet zo fraai stukje geschiedenis. 

Gelukkig leest dit boek niet uitsluitend als een aanklacht, maar ook als een episch verhaal over de vele generaties Ghanezen en 'African Americans' , een verhaal ook dat meeslepend is geschreven. 

Toch heeft dit boek voor mij ook wat zwakke punten, waarvan twee mijn uiteindelijke waardering van dit boek hebben beïnvloed. Het eerste is dat elk hoofdstuk begint met een nieuwe generatie en in feite dus een nieuw verhaal vormde, maar dan ook nog wisselend tussen de twee 'lijnen' , die van Effia en die van Esi. Dit werkte soms erg verwarrend waarbij ik steeds in de stamboom moest kijken waar in welke lijn ik beland was. De verhalen waren ook nog wat wisselend van kwaliteit, het ene vond ik veel krachtiger of veelzeggender dan het andere.

Het tweede minpunt vond ik het minder sterke einde, waarbij de 9e generatie uit beide lijnen, een vrouw en een man, elkaar ontmoeten en samen naar het Fort in Ghana gaan. Dat vond ik een tamelijk ongeloofwaardig en onwaardig einde aan een verder heel waardig en boeiend verhaal.