Steve Toltz - A fraction of the whole

Dit lijvige boek uit 2008 van de Australische schrijver Steve Toltz, was genomineerd voor maar liefst vier literaire prijzen, waaronder de Man Booker Prize. Het heeft er uiteindelijk maar één gewonnen; de Australische New South Wales Premier's Literary Awards 2009, waar het de Winner of People's Choice Award for Fiction kreeg.

Het was het uitverkoren boek van de leesclub voor de maand april, waar ik door een inschattingsfoutje te laat aan ben begonnen; dat heeft ertoe geleid dat ik de tweede helft van het boek gehaast heb moeten lezen. Daarom heb ik geen waardering aan dit boek toegekend, want de eerlijkheid gebied mij te zeggen dat ik, ik denk mede daardoor, geen oordeel heb kunnen vellen.
Merkwaardig: ik dacht, zeker toen ik alle lovende recensies op internet las, dat ik vast de enige van onze leesclub zou zijn die niet overdonderd was door het boek. Maar iedereen bleek er in meer of mindere mate niet in te zijn geslaagd het boek ten volle te waarderen. Er waren er zelfs twee die het niet uit hadden gekregen omdat ze er erg veel moeite mee hadden.
Merkwaardig: toch vond iedereen het ook de moeite waard geweest om dit boek te lezen
Merkwaardig: het aantal pagina's van dit boek verschilde erg per editie: van 490 (mijn Engelstalige digitale versie) tot meer dan 700 (Nederlandse vertaling).

De vraag waar het over gaat is nauwelijks te beantwoorden. De grote lijn wordt gevormd door de levensverhalen van een vader, Martin Dean, zijn broer Terry Dean en de zoon van Martin, Jasper Dean.
Martin is een man met een op z'n zachtst gezegd onconventionele manier van denken, die zijn hele leven te lijden heeft onder de beroemdheid van zijn criminele broer Terry Dean (gevormd naar model van de beroemde Australische crimineel Ned Kelly). Jasper, wiens moeder enkele maanden na zijn geboorte is overleden, wil maar één ding: niet worden zoals zijn vader. Via de verteller Jasper volgen we Martin, Terry en Jasper, vooral via de verhalen van vader aan zoon en de dagboeken van Martin. Tot zover het verhaal.
Wat maakt dit boek dan zo moeilijk en tegelijkertijd toch aantrekkelijk? Het boek zit werkelijk tjokvol, met verhalen, met anekdotes, met filosofieën, met gesprekken, met dagboekfragmenten. En met pagina's. Want het had ook wel iets minder dik gekund, dit episch verhaal wat twee generaties en drie continenten bestrijkt.
Als je dat dan in een kort tijdsbestek allemaal tot je moet nemen, dan is het gewoon te veel van alles. Je wordt er moe van in je hoofd, de veelheid maakt het heel druk. Dat is jammer want daardoor is er bij mij weinig van blijven hangen, en dat is misschien niet terecht.

Maar het zegt toch wel wat over het boek, dat de twee leden van onze club, die het boek niet uit hadden, het alsnog uit gaan lezen, toch nieuwsgierig naar het eind. Gelukkig komt er zo tegen het eind nog een geweldige plotwending die maakt dat je beloond wordt voor de volhardendheid van het doorlezen. Misschien is dat dan toch een uitnodiging om het boek te gaan lezen. Ik kan het in ieder geval noch aanraden, noch afraden. Dat is me tot nu toe nog nooit overkomen. Is dat dan toch de kwaliteit van dit boek?