Adriaan van Dis - Ik kom terug

Volgens mij is het een foutje van de webshop, maar ik kon de ebook-versie van dit boek al aanschaffen via ebook.nl, hoewel de publicatiedatum 6 november a.s. is. Ik bedacht dat dit een mooie compensatie zou zijn voor de belachelijk hoge prijs die je betaalt voor een nederlands ebook (15 euro tegen 20 voor de paperback), dat je het boek dan eerder kunt lezen!

Tegenover die prijs stond gelukkig een prachtig boek over de confrontatie tussen een zoon en een moeder. Een confrontatie met je moeder, dat is vrijwel altijd ook een confrontatie met jezelf. Hoewel 'Ik kom terug' een 'roman' is, is het overduidelijk ook autobiografisch maar dat schijn je tegenwoordig niet te mogen zeggen. Ik doe het toch want het ligt er in dit geval dik bovenop. Van Dis heeft verschillende boeken gewijd aan zijn vader, de beschadigde man die als een dictator heersde over zijn zoon. In die boeken was zijn moeder altijd vrijwel onzichtbaar. In dit boek is het die moeder die haar rol opeist, want op hoge leeftijd, ze is dan al eind 80, begint de vrouw die altijd gezwegen heeft, plotseling te praten. Adriaan (want die is het) pakt onmiddellijk zijn notitieboek en begint te schrijven. Zijn moeder staat hem toe haar biograaf te zijn, mits hij haar als tegenprestatie een zachte dood bezorgt. Maar ze geeft haar geheimen niet zo gemakkelijk prijs;

moeder en zoon hebben een haat-liefde-verhouding want moeder was geen liefdevolle vrouw en heeft altijd weggekeken als vader zich uitleefde op haar zoon. En toch beschrijft Adriaan deze vrouw met liefdevolle penstreken, want: je moeder blijft je moeder. Als hij haar op haar meest kwetsbare moment, bijna bloot, gadeslaat en ziet hoe breekbaar en versleten deze vrouw is, hoe het leven haar heeft toegetakeld, dan kan hij niet anders dan, tegen beter weten in, tederheid voor haar te voelen.

Als zeeuwse boerendochter heeft Marie van Dis door te trouwen met een soldaat gebroken met de familietraditie. Marie kijkt terug op haar (moederloze) jeugd, op haar fascinatie voor soldaten, en natuurlijk vooral op haar leven in Indië als moeder van 3 dochters, en het jappenkamp.
Het blijkt een oersterke, intelligente, belezen vrouw met een grote interesse voor de spirituele kant van het leven. Zelfs op het eind van haar leven leest ze nog met een grote gretigheid, houdt het nieuws goed bij en is zeer maatschappij-kritisch. Daartegenover staat een door het leven sterk getekende, geharde vrouw die zo gesloten is als een oester, en door haar zoon moet worden opengewrikt.
Van Dis schrijft in een tragikomische stijl, waardoor het verhaal, hoewel vol met dramatische fragmenten, toch ook een lichtheid behoudt. 
Ik heb dit boek ademloos gelezen en durf te beweren dat hij zichzelf met dit boek heeft overtroffen.

Maggie Gee - Virginia Woolf in Manhattan

 Van Virginia Woolf in Manhattan (2014) had ik twee totaal tegenovergestelde recensies gelezen: een hele lovende (“Gee does a terrific (and puckishly poetic) job with Woolf’s wit and acuity, her hoots of laughter and sudden fadings of joy”) en een hele slechte (“Gee is squaring up to Woolf. But it can’t be on a literary level, since Gee’s novel is so timid and self-contradictory, awkwardly juggling three different voices and never coming up with anything new to say about Woolf.”).

Dat maakte van het lezen van dit  boek een interessante ervaring: waar zou ik zelf uitkomen?

Hoofdpersoon Angela Lamb, professor Engelse literatuur en schrijfster van een recente bestseller, is een typisch engelse, conventionele, stijf aandoende vrouw. Ze is overigens een personage die ook in eerdere boeken van Maggie Gee de hoofdrol speelt (om precies te zijn in The Burning Book als teenager en in The Flood als schrijfster) en ze ‘evolueert’ dus mee met de boeken van Gee.

Lamb is vanuit Engeland op weg naar Istanbul voor een conferentie over Virginia Woolf en gaat in  Manhattan op zoek naar de originele manuscripten van haar idool Virginia Woolf. Ter plekke blijkt dat zij deze manuscripten alleen op microfiche kan bekijken en dat stelt haar zo teleur, dat Virginia Woolf spontaan materialiseert, uit de dood herrezen (met het groen van haar verdrinkingsdood nog aan haar kleren) in het 21^e-eeuwse New York.

Dan begint een avontuur waarin beide dames, Lamb als een karikatuur van een 21^ste eeuwse schrijfster (volgens Gee) en Woolf die enerzijds voortdurend bezig is met de mensen die ze ooit heeft gekend, vooral haar Leonard, en anderzijds een enorme nieuwsgierigheid aan de dag legt voor alles wat zich in deze nieuwe wereld aan haar voor doet.

Angela Lamb heeft ruzie met haar man, een arctisch onderzoeker, omdat hij ‘altijd op pad is’ en ze heeft haar dochter Gerda naar een kostschool gestuurd (want: te lastig, geen tijd). Gerda is de derde stem in dit boek (en tevens een persoon uit de sprookjes van Hans Christian Andersen, waar Woolf verzot op schijnt te zijn geweest).

Lamb is altijd druk en probeert voortdurend alles onder controle te houden, wat natuurlijk helemaal niet lukt. Woolf daarentegen is speels en kijkt met een kinderlijke blik de wereld in, wat voor komische situaties zorgt.

Omdat Lamb overkomt als een zeurderige vrouw waarmee je liever geen vrienden wilt zijn, komt Woolf des te sympathieker over, wat ook de bedoeling is want als er in dit boek één ding duidelijk wordt, dan is het wel de enorme liefde van Gee voor Virginia Woolf. Er schijnen ook allerlei verwijzingen naar het werk van Woolf in te zitten, maar ik heb slechts één boek van Woolf gelezen dus dat was helaas aan mij niet besteed. Een verwijt in de genoemde slechte recensie was dat het zo’n enorme gemiste kans is dat Lamb Woolf niet ondervraagt over haar werk. Maar dat hoeft ook niet, want Gee laat Woolf zelf praten over haar boeken en ook hieruit spreekt haar enorme liefde voor de schrijfster. Dat maakt ook, dat je echt zin krijgt om een boek van Woolf te gaan lezen.

Een vondst vond ik ook dat Woolf, eenmaal aangekomen in Istanbul (waar de schrijfster ook echt geweest is, al heette het toen nog Constantinopel) aanwezig is bij haar ‘eigen’ conferentie. Die conferentie is in feite een forse kritiek van Gee op de literatuurwetenschappers die menen elk zinnetje te moeten ontleden en zo het hele boek kapot analyseren. Woolf kan het natuurlijk niet laten om hierop te reageren, en dat doet ze met verve.

Terugkomend op de vraag in het begin: waar zou ik zelf uitkomen bij de beoordeling van dit boek? Ik denk zo’n beetje in het midden. Het boek krijgt van mij in ieder geval al een bonus voor het originele idee om Woolf te laten herleven in 21^ste eeuws New York (Gee kwam daar overigens op naar aanleiding van een essay van Woolf getiteld ‘America, which I have never seen’ waarin ze Amerika voorstelt als de meest exotische plek op aarde).

Over de uitwerking kun je twisten: die is inderdaad niet heel literair, maar wel heel plezierig en origineel waarin Gee Woolf veel kritische opmerkingen over onze moderne maatschappij laat maken (ik denk bijvoorbeeld aan het moment waarop Woolf ontdekt dat er tegenwoordig bijna geen zelfstandige boekhandels meer zijn) en veel laat mijmeren over haar man, haar zuster Vanessa en veel Bloomsbury tijdgenoten.  Maar het is vooral die liefde voor de schrijfster Woolf die wat mij betreft dit boek uit tilt boven het gemiddelde. 'Terrific'? Nou nee, dat niet. Goed? Jazeker!

Ik wil ook zeker meer lezen van deze schrijfster, waarvan men over het algemeen zegt dat haar boeken stuk voor stuk heel verschillend van aard zijn. In een interview in de Herald Scotland las ik:

“Certainly, Gee has never been “a brand” – no two of her novels are alike. They range from the anti-war The Burning Book, to Grace, inspired by the murder of 84-year-old anti-nuclear campaigner Hilda Murrell, and The White Family, about race, written in the wake of the murder of the black student Stephen Lawrence. Then there are her “Ugandan” novels, My Cleaner and My Driver.

Zie ook de bespreking van My Driver op de blog van Anna.

Virginia Woolf in Manhattan (GB 2014) is niet vertaald

Er hangt een verhaal in de lucht

afb. uit The Fantastic Flying books of Mr. Morris Lessmore

Er hangt iets in de lucht en het lijkt een soort trend: het lezen van verhalen.
Zo las ik onlangs op twee blogs mooie pleidooien voor het lezen van korte verhalen;
bij Anna hoe je verhalen kunt zien als een intervaltraining (tegenover een roman als een duurloop) dit naar aanleiding van een boek van Alice Munro, en bij Lalage hoe verhalen kunnen zijn als een doos bonbons.....

En bij Shiny New Books kwam ik nu een kort essay over het korte verhaal tegen:

"Short stories are in our bones. They are often the first fiction we read or hear: fairy tales, bedtime stories – and at school (for example), they may well be the first fiction we write. For many of us, that instinctive understanding of what fiction is comes from the short form before anything else. Yet many adult readers don’t read short stories; it’s a puzzle to me why this should be, because it has never occurred to me not to read them."

Nu zijn er toevallig twee verhalenbundels verschenen van schrijvers die ik nauwgelet volg: Stone Mattress van Margaret Atwood en The Assassination of Margaret Thatcher van Hilary Mantel. Wellicht een mooie aanleiding om eens een bonbonnetje
te nemen?





 Ik wil gelijk maar van de gelegenheid gebruik maken om de fantastische site Shiny New Books, ik noemde hem al, een beetje te promoten bij de lezers van engelstalige literatuur. Het is een initiatief van 4 engelse boekbloggers en het is echt van alles wat over boeken: goede recensies van splinternieuwe fictie en non-fictie, maar ook van 'gouwe ouwe' (Reprints) en er is een sectie (Bookbuzz) met schrijvers-interviews en boekgerelateerde essays.
Maar wees gewaarschuwd, want je komt er niet vandaan zonder weer een paar boeken bijgeschreven te hebben op je wensenlijstje!

Karl Ove Knausgard - Schrijver

Bij het vorige boek van Knausgard (Nacht) vroeg ik me af of ik nog wel meer Knausgard kon hebben. Gelukkig dat ik heb doorgezet en toch aan Schrijver ben begonnen. Want Schrijver is weer een erg mooi boek, met veel van die universele overpeinzingen waar Knausgard om bekend staat.
Knausgard is zo'n beetje het levende bewijs dat de hersenen van jong volwassenen nog niet helemaal uitgerijpt zijn. Want was hij in het vorige boek de onvolwassen, puberachtige, onsympathieke jonge gast, in dit boek is hij godzijdank volwassen geworden. Heeft de schrijvers-academie gedaan, studeert literatuurwetenschap, krijgt serieuze relaties, serieuze banen en gaat zowaar nog trouwen ook.

In Schrijver staat vooral de lezende en schrijvende Knausgard centraal. Het is een intens worstelende schrijver met een enorm gebrek aan zelfvertrouwen. Die worsteling gaat vooral over de tegenstelling binnenwereld en buitenwereld, degene die je bent en degene die zich naar buiten toont. In een essay van de hand van Knausgard, dat in september j.l. in Vrij Nederland werd gepubliceerd, zegt hij zelf erg last gehad te hebben van de zgn. 'Jantelov':

"de wet van Jante, opgesteld in 1933 door de Deens-Noorse auteur Aksel Sandemose. De Jantelov beschreef in de eerste plaats een kleinsteedse mentaliteit, een samenleving waarin iedereen iedereen controleerde, waarin het collectieve het individuele compleet verstikte, en waarin de prijs voor de individuele vrijheid verstoting was [.....] 'hij denkt dat hij speciaal is' was zo ongeveer het ergste wat iemand over je kon zeggen."

Toch heeft de jonge Knausgard maar één doel: beroemd worden. Want "mijn enige kans om iemand te worden, leek het, was door beroemd te worden".

Het is dus niet toevallig, dat zijn debuutroman Buiten de wereld (Ute av verden) heet.

 "Dat kinderlijke verlangen om op te vallen, dat steeds onaangenamer en pathetischer wrd naarmate ik ouder werd [....] kwam plotseling zijn tegenpool tegen,want toen ik mijn eerste roman begon te schrijven, merkte ik dat ik in het schrijven kon verdwijnen. Het zelf, en al het problematische en pijnlijke dat daarmee was verbonden, verdween". (Citaat VN)

Schrijver staat weer vol met gedenkwaardige zinnen en heeft opnieuw die hypnotiserende werking die zijn boeken zo aantrekkelijk maakt, en die ik in Nacht een beetje miste.

Aan het eind gaat de vader weer dood; ik zeg 'weer' omdat die vader in elk boek een keer dood gaat, maar dit keer wordt de begravenis zelf besproken, en ik zat toch weer met Knausgard mee te snikken. Een schrijver die dat kan, is wel groot.

Tip: online cursus Moraal in het dagelijks leven

Geinteresseerden in moraal en hoe die tot stand komt, wil ik graag wijzen op een nieuwe (engelstalige) online cursus op Coursera.org: “Moralities of everyday life.” Deze cursus wordt georganiseerd door Yale university, in de persoon van professor Paul Bloom. Het gaat over moraal op het snijpunt van psychologie en filosofie en behandelt vragen als: worden mensen geboren met een moreel geweten? Waar komen onze morele oordelen vandaan? Hoe kan het dat twee mensen zulke verschillende morele oordelen kunnen hebben? Maar ook meer to-the-point vraagstukken, zoals over het fenomeen van iemand die iemand anders iets heeft aangedaan en vervolgens door een massa hem totaal onbekenden wordt bedreigd (de zgn. volksgerichten).  Hoe werkt dat, waarom doet die massa dat?

De hoofdmoot bestaat uit video-lezingen, aangevuld met interessante stukken over moraal in diverse kranten en tijdschriften, TED talks en interviews met belangrijke ‘spelers’ in het veld.

Ik heb al enkele video's gezien, het belooft een zeer interessante cursus te worden. De cursus is gisteren begonnen en duurt 7 weken dus nu is het moment om in te stappen. Er zijn geen kosten aan de cursus verbonden.

Paul Bloom is auteur van o.a. Just Babies; the origins of good and evil. Dit boek wordt ook gebruikt bij de cursus maar het is geen must dat je ‘m aanschaft. Het grootste deel van dit boek wordt gedekt door de video's.

Herfstboekenlijstjesmakerij

Als de herfst voor de deur staat.....

dan geniet je nog even van het mooie weer zolang het duurt

dan wil je een lekkere warme sjaal (maken)

en is het weer tijd voor een bokbiertje










Allemaal onschuldige genoegens. Maar.....nu heb ik me toch weer bezondigd aan het maken van lijstjes van boeken die net uit zijn of uit komen en die ik graag wil lezen. Terwijl ik nog geen 2 maanden geleden heb gezegd dat ik al die nieuwe boeken niet meer bij ga houden en uit eigen collectie ga lezen!
Het is blijkbaar een onuitroeibare behoefte van een (of in ieder geval deze) boekengek om je te verlustigen aan al dat nieuws en moois. Mmmmm....toch een verslaving dus?
Hoe dan ook, onderstaand een selectie van (engelstalige) boeken waar ik me toch weer op zit te verheugen:

Alix Christie - Gutenberg's Apprentice; historische fictie over de leerling van Johann Gutenberg, Peter Schoeffer. Als pleegzoon van een rijke koopman, Johann Fust komt hij klem te zitten tussen zijn pleegvader en zijn meester wanneer de bedreiging van de nieuwe boekdrukkunst toeneemt.

Charlie Lovett - First Impressions;  "A novel of old books, unexpected love and Jane Austen".



Colm Toibin - Nora Webster; "From one of contemporary literature's bestselling, critically acclaimed and beloved authors, a magnificent new novel set in Ireland, about a fiercely compelling young widow and mother of four, navigating grief and fear, struggling for hope"

 
Joanna Scott - De Potter's Grand Tour;  "A gripping novel about a seemingly charmed marriage and a mysterious disappearance at sea.
In 1905, a tourist agent and amateur antiques collector named Armand de Potter mysteriously disappeared off the coast of Greece. His body is never recovered and his wife is left to manage his affairs on her own. But as she starts to piece together his life, she realizes that everything was not as he had said. Infused with details from letters and diary entries, the narrative
twists forward and backward through time, revealing a lost world of fake identities, underground antiques networks, and a husband who wasn't what he seemed"

Gina B. Nahai - The Luminous heart of Jonah S.; "Award-winning novelist Gina B. Nahai pulls back the curtain on a close-knit community that survived centuries of persecution in Iran before settling and thriving in the United States, but now finds itself divided to the core by one of its own members. By turns hilarious and affecting, The Luminous Heart of Jonah S. examines the eternal bonds of family and community, and the lasting scars of exile." 

Nayomi Munaweera - Island of a thousand Mirrors; "Before violence tore

apart the tapestry of Sri Lanka and turned its pristine beaches red, there were two families. Yasodhara tells the story of her own Sinhala family, rich in love, with everything they could ask for. As a child in idyllic Colombo, Yasodhara's and her siblings' lives are shaped by social hierarchies, their parents' ambitions, teenage love and, subtly, the differences between the Tamil and Sinhala people—but this peace is shattered by the tragedies of war. Yasodhara's family escapes to Los Angeles. But Yasodhara's life has already become intertwined with a young Tamil girl's" 

Martha Woodroof - Small blessings; "For readers of Helen Simonson and Anna Quindlen, Martha Woodroof's Small Blessings is funny, heart-warming and poignant, with a charmingly imperfect cast of cinema-ready characters. Readers will fall in love with the novel's wonderfully optimistic heart that reminds us that sometimes, when it feels like life is veering irrevocably off track, the track changes in ways we never could have imagined."

Kate Mosse - The Taxidermist's daughter;"a Gothic Edwardian murder mystery on the remote Sussex marshes"

Karen Abbott - Liar, Temptress, Soldier, Spy; "Karen Abbott illuminates one of the most fascinating yet little known aspects of the Civil War: the stories of four courageous women - a socialite, a farmgirl, an abolitionist, and a widow - who were spies"






Ik had geen zin om al die catalogi door te spitten op nederlandstalige nieuwe/nieuw te verschijnen boeken. Misschien is er iemand onder jullie die dit wel gedaan heeft? Hoe dan ook ben ik nieuwsgierig naar welke boeken jullie uitkijken....