My first Murakami - De kleurloze Tsukuru Tazaki

Ja hoor, eindelijk heb ik mijn eerste Murakami gelezen!
En….ik was niet onder de indruk.

De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren, zoals de titel voluit luidt, is een vrij vlak verhaal over een man die als 20-jarige uit een vriendenclubje wordt verstoten zonder dat hij weet waarom, en daar jarenlang psygische problemen van ondervindt. Van de vijf vrienden hebben er vier een achternaam met de betekenis van een kleur (Rooie en Blauwe voor de twee jongens en Witje en Zwartje voor de twee meisjes), alleen Tsukuru (ik heb steeds de neiging om Tsuruku te zeggen)  heeft dit niet: hij is kleurloos.

Maar ook qua persoonlijkheid is hij nogal kleurloos, vindt hij zelf althans. Zijn recente vriendin, Tsukuru is dan 36 en werkzaam als ingenieur van treinstations, raadt hem aan schoon schip te maken met zijn verleden en daarom gaat Tsukuru op zoek naar zijn vroegere vrienden om uit te vinden wat er 16 jaar geleden nou eigenlijk gebeurd is.

Ik vond het verhaal eigenlijk ook vrij kleurloos, er gebeurt weinig, Tsukuru blijft een tamelijk platte personage en nergens werd ik geraakt door dit boek. Het leest wel vlot en is niet slecht geschreven, alhoewel er naar mijn smaak ook wel tenenkrommende stukken tekst in staan. In onderstaand citaat reageert Eri (“Zwartje”) op de opmerking van Tsukuru dat hij zich een leeg vat voelt:

“Maar zelfs áls je een leeg vat bent, wat dan nog? zei Eri. In dat geval ben je een prachtig vat waar iedereen zich onmiddellijk toe aangetrokken voelt. Geloof je soms dat anderen echt weten wat ze zijn? Nou dan! Zorg jij er nou maar voor dat je een schitterend mooi vat wordt. Zo’n magnifiek vat, dat iedereen onmiddellijk staat te dringen om er iets in te stoppen.”

Tja en we kunnen natuurlijk niet controleren of dit Murakami zelf is of de vertaler….

Ik heb wel de indruk dat dit boek niet exemplarisch is voor het oeuvre van Murakami, want ik ben ooit begonnen aan De opwindvogelkronieken, en daar gebeurden toch wel heel vreemde dingen, het was een heel ‘onwerkelijk’ verhaal, totaal anders dan De kleurloze Tsukuru.

Wijlen Michaël Zeeman kon heel mooi de vinger leggen op dat vervreemdende effect:

“Veruit de meeste verhalen zijn pogingen de chaos te ordenen, zoals trouwens vrijwel alles waarvoor mensen hun handen uit de mouwen steken voort lijkt te komen uit opruimwoede en beheersdrang…..misschien is de verklaring voor het ongemene succes van de Japanse schrijver Haruki Murakami en die wonderlijke bedwelming die er van zijn boeken uitgaat, erin gelegen dat hij ernaar streeft de chaos voor normaal te laten doorgaan. Hij verricht het paradoxale kunststukje veel, heel veel te schrijven waarin hij de indruk wekt helemaal niet uit te zijn op een verklaring van de gebeurtenissen waar hij het over heeft.”

(Michaël Zeeman in De mentale klap van Kobe, uit Aan mijn voormalig vaderland)

In De kleurloze Tsukuru is er geen chaos en zijn er geen gebeurtenissen die zouden moeten worden verklaard.

Zeeman noemt in het stuk waaruit bovenstaand citaat is geplukt, Murakami’s Norwegian Wood als één van zijn beste boeken. Toevallig staat dit boek ook bij mij in de kast. Dus ik stel mijn eind-oordeel over Murakami nog even uit en geef hem een tweede kans.

De Kleurloze Tsukuru krijgt daarom van mij een kleurloze waardering, dat wil zeggen: geen.