Genre verkenningen - Cozy mysteries

Vroeger had je leesboeken en studieboeken ('bijboeken' in de biep). Leesboeken, die term wordt nog steeds wel eens gebezigd door mensen die zelf niet of weinig lezen....het is zo'n rare term. Te vergelijken met eetvoedsel of slaapbed. Enfin, de leesboeken waren nog wel onderverdeeld in kinderboeken en boeken voor volwassenen en met een beetje mazzel was er nog een onderverdeling in serieuze romans en 'avonturenromans en detectives' maar dan had je het wel zo'n beetje gehad. Tegenwoordig is er voor elke smaak wel een genre en binnen zo'n genre weer talloze subgenres.

Ik heb me nu eens verdiept in de Crime fiction. Om het mezelf gemakkelijk te maken hanteer ik daarbij de engelse terminologie.Hoewel elk zichzelf respecterende online boekwinkel zijn eigen genres heeft, zie je steeds wel een bepaalde indeling terugkomen: als eerste een onderscheid tussen mysteries en thrillers. De mysteries zijn vervolgens weer onderverdeeld in een aantal subgenres: de puzzle of locked-room mysteries, de hard-boiled crime fiction, de spy novels, de psychological suspense novels, de police procudurals en ook de classic whodunnits/cosy mysteries. Cosy op z'n engels; de amerikanen hebben het over cozy.

Onder het motto: onderzoekt alles en behoudt het goede, heb ik de cozy mysteries aan een nader onderzoek onderworpen (ik vind de amerikaanse spelling 'gezelliger' klinken). Het is een merkwaardige term voor een verhaal waarin een moord plaatsvindt.
Het cozy zit 'm dan ook in andere factoren dan de moordplot. We hebben een held of heldin (meestal zijn het heldinnen, cozies worden ook meestal door vrouwen gelezen), een 'gewone' man of vrouw, iemand die je buurman of buurvrouw zou kunnen zijn. Ook wel iemand die slim is en vaak een goede opleiding heeft. De heldin raakt buiten haar schuld betrokken bij een moord en voelt zich geroepen zich met het moordonderzoek te gaan bemoeien. De 'sleuth' (detective) is geboren. Het verhaal speelt zich meestal af in een kleine gemeenschap, waardoor het aannemelijk is dat de bewoners elkaar allemaal kennen, en waardoor de lezer ook alle bewoners leert kennen. Het hebben van een herkenbare gewone vrouw als held en de setting van een kleine gemeenschap geeft de sfeer iets intiems, iets comfortabels, iets....gezelligs.

Ik heb zelf 2 'cozies' gelezen en van veel anderen de inhoud en omslag bestudeerd. Dat is geen wetenschappelijk verantwoorde basis om steekhoudende dingen te kunnen zeggen over het genre, maar ik heb toch wel een redelijk beeld gekregen van hoe het er toe gaat in zo'n cozy. Ze hebben in ieder geval een aantal vaste eigenschappen gemeen:
- de titel is vaak een woordspelletje: 'Roast mortem' ('coffee house mystery'), 'To love and to perish', 'Lost and Fondue'(een 'cheese shop mystery'), The fine art of murder (Murder she wrote serie), Maid of murder, Curiosity thrilled the cat etc.
- ze hebben vaak een aantrekkelijke, sfeervolle (gezellige) omslag:

- er komt vaak een kat in voor.
- de heldin wordt meestal zelf beschuldigd van de moord, waardoor ze wel genoodzaakt is op onderzoek uit te gaan.
- meestal onderdeel van een serie
- serie heeft altijd een bepaald thema. Je kunt het zo gek niet bedenken of er is een serie van: onderverdeeld naar beroepen, naar hobby's, naar soort vakantie, naar culinaire thema's....
Ik besloot dicht bij huis te blijven en koos een 'bookshop mystery' en een 'librarian mystery'.

Eerst las ik Murder is binding van Lorna Barrett. Dit is deel 1 van een serie 'Booktown mysteries'. Het gaat over Tricia Miles, eigenaresse van de boekwinkel 'Haven't got a clue' (inderdaad een winkel gespecialiseerd in...crime fiction) met huiskat Miss Marple. De winkel is een onderdeel van het boekenstadje Stoneham (net zoiets als Hay on Wye). Het is een knusse winkel, zo eentje met een koffiehoekje, waar je graag een poosje zou rondstruinen. Op de dag dat haar zus haar komt bezoeken, wordt de eigenaresse van de naastgelegen boekwinkel (een kookboekwinkel) dood gevonden. Overduidelijk vermoord. Het lichaam wordt gevonden door Tricia en omdat er verder geen aanwijzingen zijn en Tricia het laatst in de winkel is gezien, wordt ze verdacht van de moord. Omdat de plaatselijke, licht uitdijende politie-ambtenaar niet erg haar best doet in het onderzoek, besluit Tricia het heft in eigen hand te nemen. Steeds meer bewoners zouden de potentiële moordenaar kunnen zijn.
Murder is binding is een verrassend (nou ja, ik had natuurlijk bepaalde vooroordelen) goed geschreven whodunnit met een prettige locatie (boekenstadje, boekwinkel), een prettige heldin (eerlijk, warm, intelligent, met de nodige gebreken) en een aantal mooie personages. Tricia is niet alleen met haar moordonderzoek bezig: haar zus, met wie ze nooit goed op heeft kunnen schieten, blijkt in de buurt van Tricia te willen komen wonen en wil het 'weer goedmaken' met haar zus. Hierdoor wordt beider verleden opgerakeld. Het maakt het verhaal op de één of andere manier heel menselijk en dichtbij. Tricia woont boven haar winkel in een apartementje dat zo beschreven wordt, dat je er meteen in wilt trekken. Kortom: een aantrekkelijk verhaal, dat mij tot bijna het eind in onzekerheid liet wie nou de dader zou zijn en waarom. Het is denk ik wel echt een vrouwenboek.
Ik vond het wel zo cozy dat ik na afloop meteen het tweede deel (Bookmarked for dead)heb aangeschaft.

Hierna las ik Do unto others van Jeff Abbott, eerste deel van een serie 'Jordan Poteet mysteries'. Dit vond ik echt een openbaring. Opnieuw erg goed geschreven, spannend en met een prettige onderkoelde humor waar ik erg van houd. De held is de bibliotheekmedewerker Jordan Poteet. In 'zijn' bibliotheek wordt een inwoonster van het dorp vermoord gevonden en er zijn aanwijzingen die maken dat Jordan onterecht wordt beschuldigd van de moord. Ook hier neemt de verdachte het heft in eigen hand en ook hier heeft onze held op het privé-vlak de nodige problemen: op zoek naar de liefde, een moeder die dement geworden is, een zus met zoon die bij moeder wonen. Geen geld om moeder in een prettig tehuis te laten opnemen. Een oom die zich niet om de familie bekommert. Ook hier genoeg ingredienten om van de held een mens van vlees en bloed te maken, een man met humor bovendien. Ik heb ontzettend genoten van dit boek en meteen de andere drie delen (The only good Yankee, Promises of home en Distant blood) aangeschaft. Ik denk dat mannen dit boek ook wel kunnen waarderen.

Het waren geen boeken die er nou direct voor zorgen dat je wereldbeeld een stukje verschuift, maar wel goed geschreven, prettig leesbare, best wel spannende boeken met een gezellig wereldje en sfeer waarin het fijn is een poosje te vertoeven.
Rest mij nog (potentiële) liefhebbers te verwijzen naar een fantastische site over cozy mysteries, Cozy-Mystery.Com, met niet alleen een indeling naar auteur maar ook één op thema, heel handig als je op zoek bent naar een specifiek sfeertje.

Het is weer zover.....

Het jaar is weer bijna voorbij.
Ik wens al mijn lezers hele fijne (lees)dagen en een heel goed en gezond 2012.

PS Bovenstaande afbeelding is Sanctuary of Wisdom van de kunstenaar Randal Spangler. Het is mijn borduurproject voor 2012 (en 2013, 2014, 2015...); het meet 90x70cm en 625x468 kruisjes. Het zal wellicht ten koste van mijn leestijd gaan, maar ik vond het zo mooi dat ik het niet kon weerstaan.

Opmerkelijke woorden van 2011

Even geen nieuws over boeken, maar over de belangrijkste ingredient ervan: woorden. Gedurende 2011 hield ik een lijstje bij van nieuwe woorden die mij opvielen, voor een groot deel andere woorden dan die in de media de top zoveel hebben gehaald. Blijkbaar lag mijn focus toch ergens anders.

Het begon allemaal met het bomtweetmeisje dat zelfs nog haar verhaal kwam vertellen in DWDD. Het fenomeen puberterroristen bleek de aanzet voor een enorme aandacht voor dreigtweets en zelfs twitterfitties (oproep voor vechtpartij via Twitter). En toen Twitter eenmaal goed in de gaten gehouden werd, kregen we weer te maken met dreigpingers

KPN schudde ons wakker door te dreigen met een chatheffing maar dat veroorzaakte een hoop tumult. Tumult ook genoeg in de Tweede Kamer, waar men verzot raakte op het met-de-kennis-van-nu'tje.

Net weer in kalmer vaarwater werden we opgeschrikt door de Parijsmeisjes. Iedereen in rep en roer want waar waren ze gebleven? Gewoon, in Parijs, de dames hadden kennisgemaakt met een paar heren. Een zucht van opluchting. Maar niet lang, want daar kwam de hijskraanklimmer die nog net van zijn zelfmoordpoging werd afgehouden. Iets wat niet lukte bij Tristan van der Vlis, waar we behalve grote schrik en ellende ook de Tristantest aan overhielden.

Over vaarwater gesproken: je zult maar opvarende zijn van een pechcruise op een schip met motorpech, luisterend naar de naam De Opera.

Dan kun je beter veilig een museum bezoeken. Moet je alleen niet naar de tentoonstelling van Wim T.Schippers gaan, want voor je het weet kom je in het nieuws als pindakaasstamper.

In de zomer moest je als man nog goed oppassen, dat je de ballentrekster uit Zeist niet tegenkwam. Maar als vrouw kon je ook niet rustig over straat, zeker niet met een dure halsketting om. Er waren namelijk kettingrukkers aktief.

Net toen we dachten dat we alles achter de rug hadden, dook de snelwegschutter op. Die nooit is aangetroffen. Was het dan toch een strooiaktie van CarGlass?

Tot slot: bij Onze Taal is de weigerambtenaar woord van het jaar geworden, maar bij mij is de winnaar toch de onderbroekterrorist die, naar in oktober bleek, passagiers van een Amerikaanse luchtvaartmaatschappij de schrik van hun leven gaf.

Op naar een nieuw jaar, met veel prachtige nieuwe woorden!

Stefan Brijs - Post voor mevrouw Bromley

John Patterson is 19 en staat op het punt een studie Engels te beginnen. Hij woont met zijn vader in Hoxton, een arme wijk van Londen. John's vader is postbode, zijn moeder is na zijn geboorte gestorven. John werd daarom als baby gezoogd door mevrouw Bromley, die net haar pasgeboren zoontje Matthew verloren had. Een jaar later kreeg ze Martin. Martin en John groeien op als 'zoogbroers' en hebben een band die net zo sterk is als een bloedband.
Het is 1914 en de eerste wereldoorlog is uitgebroken. Als in Londen de eerste oproepen voor vrijwilligers de ronde doen staat Martin vooraan. Martin is geen intellectueel maar een doener, en ziet de oorlog als een avontuur. Maar hij is net een jaar te jong om als recruut te worden aangenomen.
John daarentegen heeft een beurs gehad om te studeren, en wil die kans niet verloren laten gaan. Als Martin via een truc (hij geeft zich uit voor zijn gestorven broertje Matthew) toch aangenomen wordt als recruut blijft John achter en is vastbesloten zijn beurs ten volle uit te nutten.
Naarmate de oorlog zich dat eerste jaar ontwikkelt, wordt de druk op de achterblijvende mannen om zich te melden steeds groter. Wie die druk wist te weerstaan, kreeg vaak spontaan een witte veer opgespeld: het teken van lafheid.
Als John's vader overlijdt bij een bombardement, geeft John zich alsnog op als vrijwilliger en wordt naar de oorlog in Arras, een plaatsje in België gestuurd. Hij weet op dat moment al dat Martin inmiddels is gesneuveld omdat het officiele overlijdensbericht, samen met vele andere, in de achtergelaten stukken van zijn vader zat. Maar hij is niet in staat om het mevrouw Bromley te vertellen en houdt Martin fictief in leven.

Dit is in het kort het verhaal van Post voor mevrouw Bromley. Het was weer zo'n boek waarvan ik al bij de eerste bladzijde wist dat ik een goed boek in handen had. Het was wel even wennen, een Nederlandse schrijver die een verhaal schrijft over en vanuit Engelse mannen en de Engelse beleving van de eerste wereldoorlog. Maar omdat Nederland neutraal was in die oorlog, de enige manier om hem toch te beschrijven.

Het is prachtig ingetogen geschreven en laat de twee kanten van de oorlog zien, maar via één en dezelfde persoon: John de intellectueel die eerst achterblijft en gezien wordt als een laffe man. Hij heeft de neiging de berichten uit de oorlog af te doen als 'propaganda'. En vervolgens John de soldaat die bediende wordt van een luitenant en via wiens ogen wij midden in de loopgravenoorlog terecht komen. Opeens staat John aan de andere kant en het vormt het levende bewijs dat de berichten uit de oorlog geen propaganda zijn, hoewel John naar mevrouw Bromley schrijft dat hij het heel goed heeft en nog van Martin heeft gehoord. Martin, die al maanden in een soldatengraf ligt. Er zaten scènes in dit boek die nog lang op je netvlies blijven hangen. Eén daarvan was van een bombardement in Londen. Die vonden toen plaats door het gebruik van zeppelins, iets waar ik geen idee van had. Het wordt heel spooky beschreven en onderstaand citaat geeft meteen een indruk van de stijl waarin dit boek is geschreven:

"Ook ik keek omhoog. Wat ik zag, dwong me tot stilstand. Hoog aan de hemel hing, gevangen in een bundel van zoeklichten, een reusachtige, langwerpige ballon, gelig glanzend als de volle maan op een heldere vriesnacht. Het was een adembenemend gezicht en tegelijk het meest schrikwekkende dat ik ooit had gezien. Toch bleef ik staan, als aan de grond genageld, en keek gefascineerd toe hoe het enorme luchtschip zich traag door de lucht voortbewoog."

Dit boek is op de valreep nog één van mijn favoriete boeken van 2011 geworden.

Boekgegevens:
Uitgeverij Atlas, 2011, 510 blz.
ISBN 9789045019840
Ik las dit boek: uit de biep

Riika Pulkkinen - De grens

Riika Pulkkinen (Tampere, Finland, 1980) was 26 jaar oud toen ze in 2006 De Grens (Raja) publiceerde. Ze won met De Grens de finse Debuutprijs voor het meest populaire debuut en het boek is een daverend verkoopsucces geweest in Finland.
De vertaling is hier ook over het algemeen lovend ontvangen. 'Droomdebuut' en 'indrukwekkend boek' zijn termen die ik in recensies ben tegengekomen.

Dit verbaast mij nogal, want om maar met de deur in huis te vallen: ik vond het zelf een draak van een boek. Dat geldt niet alleen voor de stijl maar ook voor de inhoud. Dat ik het uitgelezen heb, is louter te danken aan het feit dat ik dit boek las voor de leesclub, waarbij het toch wel als een verplichting voelt om het uit te lezen (omdat je anders niet goed aan de discussie kunt deelnemen). Maar met veel moeite.

Wat stijl betreft kan het natuurlijk zijn dat het boek slecht vertaald is. Het is vrij kinderlijk geschreven, beetje 'bouquetreeks':

"Terwijl de najaarszon over de muren van het klaslokaal strijkt, maakt Tinka haar goudrode haren los, die ze over haar schouders laat vallen, zodat het even lijkt of haar hele hoofd in lichterlaaie staat. Tinka en d'r haren. En haar glimlach. Die verandert alle mannen, jong en oud, in zoutpilaren. Tinka kent haar eigen toverkracht en glimlacht vaak, altijd, ook nu, tijdens de Finse les."

Maar ook kom je van die inhoudsloze zinnen tegen:

"Mari bedenkt dat er in haar hele leven nog niets is wat zijn volledige waarde al heeft verworven."

Of, ook zo'n mooie:

"De logica van de tijd heeft te maken met herinnering en intentie. Herinnering en intentie brengen de zinvolheid van elk afzonderlijk moment aan het licht."

Wat inhoud betreft zijn er (te) veel zware thema's verwerkt: dementie, euthanasie, zelfmoord, overspel, strafbare sex en de onvoorwaardelijke trouw van een kind aan zijn ouders. Die thema's komen slecht uit de verf, omdat ze niet worden ondersteund door een passende stijl en omdat ze weinig diepgang vertonen. Je kunt je afvragen in hoeverre een 26-jarige met diepgang kan schrijven over deze thema's.

Het boek bestaat uit de stemmen van vier verschillende personen: Anja, wiens man zwaar dement is en wie ze heeft beloofd zijn leven te beëindigen als hij haar niet meer zou herkennen. Anja is behoorlijk depressief want in het begin van het boek probeert ze er zelf een einde aan te maken (wat mislukt). Mari, een meisje van 16 die nogal last heeft van de puberteit (zin van het leven, fascinatie voor de dood) en verliefd wordt op de leraar Fins. Julian, de leraar Fins wiens huwelijk een beetje ingekakt is. En Anni, één van de dochtertjes van Julian die weet van de affaire van haar vader met Mari, maar hem niet wil verraden tegenover haar moeder.

Mari blijkt de dochter van de zus van Anja te zijn. En Julian gaat een proefschrift schrijven onder supervisie van hoogleraar literatuur en filosofie Anja. Maar deze zijdelingse relaties hebben verder geen rol in het verhaal. Dat verder snel verteld is, ware het niet dat ik dan gelijk de hele plot al weggeef. Voor degenen die dit boek nog willen lezen, zal ik dat toch maar achterwege laten.

Tijdens het lezen van dit boek had ik steeds een dringende vraag in mijn hoofd zitten: wat maakt voor mij een boek een goed boek? Ik heb er nog geen klip en klaar antwoord op.
Maar dat dit 'm niet was, dat is wel duidelijk

Maria Stahlie - De lijfarts

Maria Stahlie is, met 14 boeken op haar naam, een bijzonder ondergewaardeerde Nederlandse schrijfster.
Eerder was ik al zeer onder de indruk van haar boek 'Boogschutters'. 'De Lijfarts' wordt in het algemeen gezien als haar beste boek.
De Lijfarts is, met 594 bladzijden, ook een 'lijvig' en vol boek en laat zich niet gemakkelijk samenvatten.

Muriël ('Muur') Wijnings is een schrikkelkind en denkt dat ze onheil afroept over andere mensen, een idee dat is ontstaan na de dood van haar ouders in een auto-ongeluk. Ze geeft zichzelf hiervan de schuld, omdat haar ouders op weg waren naar hun dochter nadat die ze ertoe had overgehaald eerder te komen dan de bedoeling was.
Na deze catastrofe verblijft ze een tijdje in Amerika, waar ze een kind krijgt. Als ze terugkomt naar Nederland, laat ze haar zoontje Sean achter bij haar schoonmoeder Ella.
Voor ze zich gaat ontfermen over haar zoontje ('over enkele maanden'), moet ze van zichzelf bewijzen dat ze een goede moeder is, dat ze die verantwoordelijkheid kan dragen en hem niet in het ongeluk zal storten. Ze gaat daarom alleen terug naar Nederland en vertelt niemand van het bestaan van Sean. Terug naar haar nicht Mieke, met wie ze samen in een huis woont en die inmiddels wél dokter is geworden, haar broer Ram (Ramses) en haar neef Marc, voor wie ze nog steeds een verboden liefde voelt. En oom Henk en tante Tessa, de ouders van Mieke en Marc, die ook een beetje de ouders van Muriël zijn geweest na de dood van haar eigen ouders.
Ze schrijft brieven aan Sean en Ella, maar als haar laastste brief ongeopend terugkomt, weet ze dat Sean verdwenen is, ergens in dat grote land hebben Ella en Sean een nieuwe plek gevonden, onbereikbaar voor Muriël.

Door een misverstand belandt Muriël in de plaats van haar nicht als lijfarts bij de Hongaarse familie Metzlar. De oude mevrouw Metzlar (Anja) lijdt aan een ernstige vorm van diabetes en het is de taak van Muriël de zorg voor Anja op zich te nemen. Ze voelt zich in haar element in deze rol en kwijt zich als een volleerd arts van haar taak. Ze raakt bevriend met de bewoners van het prachtige witte huis van de familie Metzlar: de oudste dochter en zoon van Anja, Eszter en Zsiga. Eszter's zoon Laszlo en zijn zwangere vriendin Noortje, die boven in het penthouse wonen. Zij allen schenken Muriël hun vertrouwen, iets wat Muriël steeds meer gaat bezwaren, want zij is dat vertrouwen niet waard! Ze liegt en bedriegt om de status quo te handhaven. Behalve haar broer Ram weet niemand dat ze een zoontje heeft. Niemand weet dat ze zich heeft uitgegeven als arts en dat ze niet meer in haar mooie appartement in Amsterdam woont, maar in een groot huis in Breda.
Alles verandert als ze een brief krijgt van Ella: ze is ongeneeslijk ziek en kan niet langer voor Sean zorgen. Haar zoon wil niets met het kind te maken hebben, dus komt ze Sean naar Nederland brengen. Als ze Sean aflevert, laat ze daarbij nog even fijntjes weten dat Muriël een egoistisch mens is die het moederschap eigenlijk niet waard is.
Muriël laat zich hier zo door beïnvloeden, dat ze de boel weer wil ontvluchten, haar zoontje en haar leugens achterlatend bij de familie Metzlar.....

Een erg goed geschreven en opgebouwd boek, en wat een prachtig leesavontuur is dit! Er zit een soort hartslag in het verhaal, de hartslag van Muriël. Op deze hartslag wil je doorlezen, een soort voorwaartse stuwing is het, een drang om te lezen. Je wilt ook niet dat er een eind aan komt.
Die komt natuurlijk wel, en wat voor één! De tranen stonden in mijn ogen. Boek dichtgeslagen, diepe zucht. Dit laat zich niet gemakkelijk evenaren.

Boekgegevens:
Uitgeverij Prometheus, 2002, 594 blz.
ISBN 9789044601237
Ik las dit boek: uit de biep