Riika Pulkkinen - De grens

Riika Pulkkinen (Tampere, Finland, 1980) was 26 jaar oud toen ze in 2006 De Grens (Raja) publiceerde. Ze won met De Grens de finse Debuutprijs voor het meest populaire debuut en het boek is een daverend verkoopsucces geweest in Finland.
De vertaling is hier ook over het algemeen lovend ontvangen. 'Droomdebuut' en 'indrukwekkend boek' zijn termen die ik in recensies ben tegengekomen.

Dit verbaast mij nogal, want om maar met de deur in huis te vallen: ik vond het zelf een draak van een boek. Dat geldt niet alleen voor de stijl maar ook voor de inhoud. Dat ik het uitgelezen heb, is louter te danken aan het feit dat ik dit boek las voor de leesclub, waarbij het toch wel als een verplichting voelt om het uit te lezen (omdat je anders niet goed aan de discussie kunt deelnemen). Maar met veel moeite.

Wat stijl betreft kan het natuurlijk zijn dat het boek slecht vertaald is. Het is vrij kinderlijk geschreven, beetje 'bouquetreeks':

"Terwijl de najaarszon over de muren van het klaslokaal strijkt, maakt Tinka haar goudrode haren los, die ze over haar schouders laat vallen, zodat het even lijkt of haar hele hoofd in lichterlaaie staat. Tinka en d'r haren. En haar glimlach. Die verandert alle mannen, jong en oud, in zoutpilaren. Tinka kent haar eigen toverkracht en glimlacht vaak, altijd, ook nu, tijdens de Finse les."

Maar ook kom je van die inhoudsloze zinnen tegen:

"Mari bedenkt dat er in haar hele leven nog niets is wat zijn volledige waarde al heeft verworven."

Of, ook zo'n mooie:

"De logica van de tijd heeft te maken met herinnering en intentie. Herinnering en intentie brengen de zinvolheid van elk afzonderlijk moment aan het licht."

Wat inhoud betreft zijn er (te) veel zware thema's verwerkt: dementie, euthanasie, zelfmoord, overspel, strafbare sex en de onvoorwaardelijke trouw van een kind aan zijn ouders. Die thema's komen slecht uit de verf, omdat ze niet worden ondersteund door een passende stijl en omdat ze weinig diepgang vertonen. Je kunt je afvragen in hoeverre een 26-jarige met diepgang kan schrijven over deze thema's.

Het boek bestaat uit de stemmen van vier verschillende personen: Anja, wiens man zwaar dement is en wie ze heeft beloofd zijn leven te beëindigen als hij haar niet meer zou herkennen. Anja is behoorlijk depressief want in het begin van het boek probeert ze er zelf een einde aan te maken (wat mislukt). Mari, een meisje van 16 die nogal last heeft van de puberteit (zin van het leven, fascinatie voor de dood) en verliefd wordt op de leraar Fins. Julian, de leraar Fins wiens huwelijk een beetje ingekakt is. En Anni, één van de dochtertjes van Julian die weet van de affaire van haar vader met Mari, maar hem niet wil verraden tegenover haar moeder.

Mari blijkt de dochter van de zus van Anja te zijn. En Julian gaat een proefschrift schrijven onder supervisie van hoogleraar literatuur en filosofie Anja. Maar deze zijdelingse relaties hebben verder geen rol in het verhaal. Dat verder snel verteld is, ware het niet dat ik dan gelijk de hele plot al weggeef. Voor degenen die dit boek nog willen lezen, zal ik dat toch maar achterwege laten.

Tijdens het lezen van dit boek had ik steeds een dringende vraag in mijn hoofd zitten: wat maakt voor mij een boek een goed boek? Ik heb er nog geen klip en klaar antwoord op.
Maar dat dit 'm niet was, dat is wel duidelijk