Edith Wharton - Ethan Frome

Edith Wharton (1862-1937) schreef Ethan Frome in 1911. Het zit qua datering tussen twee van haar bekende boeken in: The House of Mirth (Huis van vreugde, 1905) en The Age of Innocence (De jaren van onschuld, 1920). Ethan Frome wordt vaak gekoppeld aan een ander boek van Wharton, Summer. In het nawoord van mijn Nederlandstalige exemplaar zegt Victoria Glendinning erover: "De twee korte romans Ethan Frome en Summer zijn wisselkinderen: ze zijn in die zin uniek in haar grote oeuvre dat ze niet gaan over personen die ervoor vochten het hoofd boven water te houden in het milieu waar ze zelf toe behoorde, maar over mensen die een bar en minimaal bestaan leidden op het platteland van New England".

Het verhaal speelt zich af in de denkbeeldige (plattelands-)plaats Starkfield, Massachusetts, New England. Vooral de regio New England wordt door Wharton in een soort inleiding benadrukt. De beleving van het ruige en prachtige landschap van New England was voor haar de grondslag voor Ethan Frome.
Ethan Frome is een raamvertelling; de verteller vormt het kader van het verhaal. Deze naamloze verteller is een buitenstaander en je komt er als lezer niet achter of het een man of vrouw is. De toon is 'vrouwelijk', maar aangezien hij of zij een klus te doen heeft bij een krachtcentrale, verwacht je toch dat het een man is. Hij vertelt in het heden hoe hij geinteresseerd raakte in het verhaal van Ethan Frome vanaf het moment dat hij de half invalide man bij het postkantoor zijn post zag ophalen. Later is Ethan een week zijn chauffeur naar de krachtcentrale, en overmand door plotselinge sneeuwval brengt de verteller de nacht door bij Ethan, zijn vrouw Zeena en de nicht van zijn vrouw, Mattie. De verteller eindigt met de aankondiging van de reconstructie van het verhaal van Ethan: "Die avond vond ik de sleutel tot Ethan Frome en ben ik begonnen deze versie van zijn verhaal samen te stellen....".
Dan volgt in een soort flashback het verhaal van Ethan. Ethan is een intelligente en gevoelige man wiens opleiding in de kiem gesmoord wordt. Hij heeft niet geleerd zijn gevoelens te uiten en is getrouwd met een stugge, jaloerse(gespeeld) ziekelijke vrouw. Als haar nicht Mattie als hulp in bij de Fromes in huis komt, komt er weer leven in Ethan want Mattie is een vrolijke jonge vrouw en Ethan wordt al snel verliefd op haar. En hoewel hij zijn gevoel niet goed onder woorden kan brengen, vat Mattie al snel ook liefde op voor Ethan. Zeena wordt jaloers en weet uiteindelijk Mattie het huis uit te werken, iets wat de beide verliefden niet kunnen verdragen, met noodlottige gevolgen.

Na het verhaal van Ethan, dat zich afspeelt in de periode van een jaar, als Ethan 28 is, brengt de verteller ons weer terug in het heden en lezen wij hoe het de drie hoofdrolspelers verder is vergaan.
Bij het lezen (en ook daarna)van dit kleine boekje had ik het gevoel dat het verhaal zich constant in de winter afspeelt, hoewel dit niet kan want het strekt zich uit over een heel jaar. Maar dat is wel een beetje de sfeer van het verhaal: donker, ruig, koud. Het is een tijdloos verhaal, over mensen die zich niet goed kunnen uiten en daardoor uit elkaar groeien. Het gaat ook vooral over het instituut huwelijk en hoe verstikkend dat kan zijn. Het zit vol metaforen, die ik er niet allemaal uitgehaald heb (maar er later wel analyses over gelezen heb) maar is voor alles een prachtig verteld verhaal over menselijke onmacht in combinatie met de liefde en waar dat toe kan leiden.

Omdat het thema New England zo belangrijk is in dit boek en ik nog wel wat wilde lezen in dezelfde sfeer, zocht ik verder op dit thema en kwam op een lijst van de 100 essential New England books; een leuke lijst met een mengeling van klassieke en moderne romans, met een korte beschrijving van elk boek. Biedt zeker een aanknopingspunt om verder te lezen!

Boekgegevens:
Uitgeverij de Prom, 1986, 119 blz.
Inclusief nawoord van Victoria Glendinning
Ik las dit boek: uit eigen kast