Kate Grenville - De verborgen rivier

Oorspronkelijke titel: The secret river

Dat het moderne Australië is opgebouwd door Engelse criminelen is wel algemeen bekend. Maar wat voor mensen dat waren, en hoe dat is gegaan, daarvan was mij in ieder geval veel minder bekend.
In De verborgen rivier wordt William Thornhill, opgegroeid in de beruchte Londense wijk de Borough verlinkt als hij als jolleman (iemand die zich verhuurde om met een roeiboot lading of passagiers van de ene naar de andere plek te brengen) een lading hout achterover wil drukken. De jollemannen verdienden zo weinig dat zij zich, om hun gezin te laten overleven,  regelmatig een deel van hun lading toe-eigenden.
William is één van de slachtoffers van de armoede in de engelse klassenmaatschappij in het begin van de 19e eeuw. Hij ziet kans de strop te ontlopen maar wordt in 1806 met zwangere vrouw Sal en 2 kinderen op een schip naar Australië gezet, waar Engeland in New South Wales (Sydney en omgeving) een strafkolonie heeft opgezet.

Na een paar jaar krijgt hij gratie en neemt als 'geëmancipeerde', net als veel andere mannen in dezelfde situatie,  een stuk grond langs een rivier in beslag, om hierop te wonen met zijn gezin en gewassen te verbouwen en verhandelen. Echter hij komt hiermee in conflict met de oorspronkelijke bewoners van Australië, de aboriginals. Er ontstaat een strijd, niet alleen om grond maar ook om het bestaansrecht, waarbij morele kwesties de boventoon voeren. De mannen met grond langs de rivier kunnen op basis daarvan worden verdeeld in 3 groepen: zij die 'de zwarten' het liefst zouden uitroeien en totaal geen mededogen hebben met dit volk. Zij die ermee assimileren, door een aboriginal tot vrouw te nemen en daar kinderen bij te krijgen. En zij die daar tussenin zitten, zoals William Thornhill. William wordt van slachtoffer nu opeens dader, want hij moet zijn grond verdedigen en daarbij, zo lijkt het,  slachtoffers maken onder de aboriginals.

omslag van het engelse luisterboek

Ik vond het verhaal op zich niet heel indrukwekkend, maar deze morele kwestie die zich manifesteert in de persoon van William Thornhill, maakte wel indruk op mij; William wil wel vechten voor zijn eigen plek maar niet tegen elke prijs. Hij ziet dat aboriginals ook mensen zijn en rechten hebben. Zijn vrouw probeert hem ervan te overtuigen dat geweld gebruiken tegen deze mensen niet goed is, maar William laat zich door de andere mannen overhalen om dit toch te doen. Hij verraadt hiermee zichzelf en schaamt zich kapot, een schaamte waar hij de rest van zijn leven niet meer vanaf komt.
Als lezer zit je er ongemakkelijk bij. Door de manier waarop dit verhaal geschreven is, raak je er van overtuigd dat William eigenlijk niet anders kan en toch hel je regelmatig over naar de aboriginals, die opkomen voor hun recht en waarin je ze alleen maar gelijk kunt geven, zeker met de wetenschap in je achterhoofd van het bedroevende lot dat de aboriginals beschoren is.

De verborgen rivier is gebaseerd op het verhaal van een voorvader van Kate Grenville. Aanvankelijk wilde ze daar een non-fictie boek over schrijven, maar het werd deze roman. Toch wilde ze iets doen met al het onderzoek naar haar voorvader en hoe zij tot De verborgen rivier is gekomen. Dit heeft uiteindelijk toch geleid tot een non-fictieboek: "Searching for The Secret River". Die staat inmiddels natuurlijk op mijn wensenlijstje!

Ik houd van historische fictie, zeker als er ook nog iets te leren valt. En als je dan ook nog over het boek na blijft denken nadat je het dichtgeslagen hebt, dan mag het van mij 4 sterren krijgen, ondanks het wat minder sterke verhaal.

Kate Grenville (Sydney 1950) is lang werkzaam geweest als editor in de filmwereld. In 1984 debuteerde zij met een verhalenbundel (Bearded Ladies). Met De verborgen rivier (2006) schreef zij voor het eerst over de geschiedenis van Australië, zij won hiermee een aantal grote prijzen.
The Lieutenant (2008, vertaald als: Het verre paradijs)  is losjes gebaseerd op De Verborgen rivier, in die zin dat het gaat om een marine-officer en sterrenkundige die besluit mee te varen met een konvooi soldaten naar New South Wales; het speelt 30 jaar voor De verborgen rivier; Engeland is dan net begonnen met het verschepen van criminelen naar Australië.
Met Sarah Thornhill (2012) keert Kate Grenville weer terug naar de familie Thornhill en New South Wales; Sarah is een kind van William Thornhill.

Daarnaast schreef zij een tweeluik: Lilian's Story (haar eerste boek, 1985) en het vervolg Dark Places (Albion's Story) (1994). Met beide boeken won zij literaire prijzen, Lilian's Story is ook verfilmd. 

Met The Idea of Perfection (2000, vertaald als Dromen van Volmaaktheid) won ze de Orange Prize.