Hoge en lage literatuur?

In de Vrij Nederland van 19 februari j.l. las ik een essay van Jeroen Vullings, die weer eens zijn oude stokpaardje bereed en een betoog hield over zgn.'feelgood literatuur'. Waar hij allergisch voor is; eerder schreef hij al eens met veel dedain over de lezers van de volgens hem 'gemakkelijke boeken' van o.a. Adriaan van Dis en Arthur Japin. In de kop van dit essay staat zijn boodschap als volgt samengevat: "De zoete lokroep van het succes trekt schrijvers weg van de ambitieuze roman die zich alleen gekweld laat schrijven en al even moeilijk laat lezen. Dat is een ramp."
Kortgezegd denkt Vullings dat er straks geen schrijver meer is die niet voor het grote geld schrijft en dat er geen lezer meer is die nog 'hoge literatuur' leest. En dat moet, van Vullings. Wij moeten allemaal zware kost lezen, Vullings voert als bevestiging hiervan de filosoof Alain Finkielkraut aan, van wie onlangs een essaybundel is verschenen onder de titel 'Een intelligent hart'. Volgens Vullings wil Finkielkraut met deze essays aan de lezer duidelijk maken

'dat de waarde van goede literatuur niet ligt in wat je van tevoren kunt bedenken of hoopt te vinden. Die waarde schuilt juist in de manier waarop een boek van de platgetreden paden afwijkt, niet antwoordt op bekende vragen en niet voorziet in populaire levenslessen die doorgaans vanuit alledaagse ervaringen lectuur en literatuur binnen sluipen'

Toevalligerwijze heb ik zaterdagavond naar World Book Night op de BBC zitten kijken (ik schreef daar al eerder over, zie HIER. Enorm genoten van zo'n avondvullend programma over boeken. Eén van de items was "What we really read". Dat ging over hoge en lage literatuur, of misschien wel: literatuur en lectuur. Want het blijkt dat de boeken die het meest worden gekocht en het meest worden uitgeleend in de bibliotheek (althans in Engeland, maar ik denk dat het hier niet veel anders is) vallen in de categorie thriller, crime novel en romance. Het was een mooie reportage waarin lezers en schrijvers aan het woord kwamen, en waaruit maar één conclusie te trekken was: de beoogde lezers lezen vooral om het plezier van het lezen, en om even weg te zijn van de werkelijkheid van alledag ('escapism'). En de schrijvers van deze genres schrijven vooral voor het plezier van een plotgedreven roman, en voor het plezier van de lezers.
En wat is daar ook mis mee? Er zijn ook mensen die alleen van hollandse pot houden en geen behoefte hebben aan iets anders dan dat. En er zijn mensen die houden van aparte hapjes. En koks die ervan houden om dat voor ze te maken. En zo is het ook met boeken. Zoals één van de schrijvers zei: "people read to escape the world or to endure the world". Het maakt niet uit welke reden je kiest. Je leest waar jij op dat moment zin in hebt. Er blijven altijd lezers die willen lezen om het leven te kunnen verdragen, en er blijven altijd ambitieuze schrijvers die deze boeken willen schrijven.

Iets anders: een tweede item tijdens World Book Night was de keuze van de 12 beste jonge (Engelse) schrijvers van dit moment. Uit een stapel van 57 boeken werd door een panel bestaande uit critici en schrijvers een selectie gemaakt van de volgens hen beste nieuwe 'novels'. Voor de liefhebbers is dit het lijstje:

Samantha Harvey - Wilderness
Stephen Kelman - Pigeon English
Jenn Ashworth - A kind of intimacy
Ned Beauman - Boxer Beetle
Rebecca Hunt - Mr. Chartwell
Deborah Kay Davies - True things about me
Eleanor Thom - The tin kin
Jim Powell - The breaking of eggs
Anna Richards - Little Gods
Evie Wyld - After the fire
Adam Haslett - Union Atlantic
David Abbott - The upright piano player