Mark Salzman - Wakker liggen

Oorspronkelijke titel: Lying awake

Een roman over het hedendaagse kloosterleven en een non die twijfelt aan haar geloof; dit leken me gegevens genoeg voor een interessant verhaal.

Dat verhaal speelt zich af in een Karmelietenklooster in Los Angeles waar alles draait rond het comtemplatieve leven, waar je niet zo maar in komt zo blijkt. Het contemplatief ideaal:  om de gedachten te allen tijde bij geestelijke zaken te houden. Kandidates moeten 'geroepen' worden: 

"Vele geslaagde mensen maken perioden door waarin zij zich de vraag stellen: 'is dit nu alles?' en overwegen alles op te geven voor het geestelijk leven. Dergelijke roepingen zijn echter zelden blijvend. Het kloosterleven wordt al snel even prozaïsch als het wereldse leven - misschien nog wel prozaïscher. Als iemand zich eenmaal gaat afvragen of dit nu alles is terwijl ze aardappelen schilt of habijten wast, keert ze meestal weer naar de wereld terug."

Zuster Johannes, voorheen Helen, lijdt aan zware hoofdpijnen waarin God tot haar verschijnt. Of, zoals zij het zelf beleeft: het lijkt of zij zelf verdwijnt en God zich in haar manifesteert. Ze krijgt daardoor inspiratie voor het schrijven van gedichten, ze heeft ook al een boek uitgegeven. Volgens de huisarts heeft ze last van migraine, maar als ze 'aanvallen' krijgt waarbij ze even van de wereld is, wordt ze doorgestuurd naar een neuroloog. Ze blijkt te lijden aan temporale epilepsie; een tumor dat drukt op de hersenen, waardoor toevallen met zware hoofdpijn worden veroorzaakt. Ook een schrijver als Dostojevski leed aan deze vorm van epilepsie, zo leest ze in een folder die ze krijgt van het ziekenhuis. Dostojevski beschrijft hierin zijn godsdienstwanen:

"Er zijn momenten,' schreef Dostojevski, 'en het is slechts een kwestie van vijf, zes seconden, dat je de aanwezigheid van de eeuwige harmonie voelt....gruwelijk is de angstwekkende helderheid waarmee hij zich aandient en de vervoering waarmee hij je vervult. Indien deze toestand langer dan vijf seconden zou aanhouden, zou de ziel het niet kunnen verdragen en moeten verdwijnen. Gedurende die vijf seconden leef ik gans een menselijk bestaan, en daarvoor zou ik mijn ganse leven veil hebben zonder de prijs te hoog te achten...'. De overeenkomst met haar eigen ervaringen was onmiskenbaar."

Maar dat zou betekenen dat God zich niet werkelijk heeft gemanifesteerd, terwijl ze al zo lang op zoek was naar Hem:

"Moet ik voetstoots aannemen dat mijn mystieke ervaringen bedrieglijk zijn geweest, of moet ik pal staan achter wat mijn hart mij ingeeft? Vraag God mij af te zien van zorgen over mijn gezondheid, of vraag Hij mij af te zien naar mijn verlangen naar Zijn aanwezigheid?"

De worsteling die zuster Johannes doormaakt, is voor de lezer goed doorvoelbaar. De vrouw Helen achter de zuster komt tevoorschijn wanneer haar moeder haar bezoekt in het klooster; de levensgeschiedenis van Helen en waarom ze gekozen heeft voor het kloosterleven wordt uit de doeken gedaan, waardoor ze geen personage meer is maar als een levend wezen voor je staat, in al haar menselijkheid.

Wakker liggen is een mooi geschreven, sober boek. Het  geeft een goed beeld van de rituelen zoals die in een hedendaags klooster beleefd worden. Het verhaal is doorspekt met de aantekeningen en gedichten van zuster Johannes. Persoonlijk vond ik dat iets te veel van het goede, ik voelde me ongemakkelijk bij al die religieuze teksten; las ik nu een roman of een religieuze tekst?
Daardoor vond ik het, ondanks de interessante verhaallijnen, toch een wat minder boek.
Maar de schrijfstijl maakt mij zonder meer nieuwsgierig naar de andere boeken van Salzman, in het bijzonder "Iron and silk" en "The Soloist".